Wstęp

Jednym z najważniejszych osiągnięć medycyny XX w. było wprowadzenie transplantacji – metody leczenia chorych z nieodwracalnym uszkodzeniem narządów. Początkowo, w latach 80. ub.w., przeszczepienie płuca wykonywano przeważnie u chorych z nieodwracalnym uszkodzeniem naczyń płucnych. Dziś wskazania do zabiegu są szersze. Szybko doprowadziło to do zwiększenia liczby potencjalnych kandydatów do transplantacji płuc, ale jednocześnie wydłużyła się lista chorych oczekujących na przeszczepienie. Wzrosła też liczba chorych zakwalifikowanych do przeszczepienia, ale umierających, nie doczekawszy transplantacji. Pojawiły się nowe możliwości leczenia chorych z zaawansowanymi chorobami płuc oczekujących na przeszczep (np. terapia wazodylatacyjna u chorych z nadciśnieniem płucnym). Stale próbuje się zwiększyć liczbę dostępnych narządów: sięga się po „marginalnych dawców”, ulepsza techniki ochrony i konserwacji płuca przed przeszczepieniem, wprowadza nowe techniki pozyskiwania płuca od osób żyjących i od zmarłych, doskonali metody ksenotransplantacji. Mimo to liczba chorych oczekujących na przeszczepienie płuc systematycznie wzrasta.

Rys historyczny

Pierwszego przeszczepienia płuca dokonał w 1963 r. prof. J. Hardy w USA u chorego z POChP i rakiem płuca. Pacjent zmarł po 18 dniach. Sukces transplantacji płuc wiąże się z wprowadzeniem w latach 80 ub. w. cyklosporyny, skutecznego leku immunosupresyjnego. W Polsce pierwszego udanego przeszczepienia płuc i serca dokonał zespół lekarzy ze Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu pod kierunkiem prof. Mariana Zembali w 2001 r. u chorego z nadciśnieniem płucnym. Ten sam zespół wykonał w 2003 r. pierwszą udaną transplantację jednego płuca u chorego z włóknieniem śródmiąższowym płuc. Począwszy od 2003 r. transplantacje płuc wykonywane są w Polsce regularnie jedynie w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu. W 2008 r. dokonano tam 11 transplantacji płuc. Obecnie w Polsce żyje około 30 chorych po przeszczepieniu płuc.

Na świecie wykonano do tej pory około 25 tys. transplantacji płuc, głównie w USA oraz w Europie. Rocznie wykonuje się na świecie około 2000 transplantacji płuc (ryc. 1).

Rezultaty

Rejestr ISHLT (International Society for Heart and Lung Transplantation) podaje, iż 84% chorych po transplantacji przeżywa 3 miesiące, 74% rok, 47% 5 lat i 24% 10 lat.

Przeżycie w zależności od choroby zasadniczej

Pacjentów z POChP charakteryzuje mniejsza śmiertelność w pierwszym roku (18,5%), ale i gorsze przeżycie odległe (10 lat przeżywa 20,5%) niż pozostałych chorych po transplantacji płuc (ryc. 2).