Wstęp

Immunologiczne i serologiczne metody diagnostyczne stosowane w chorobach układu oddechowego opierają się na identyfikacji składowych reakcji antygen-przeciwciało (metodami ilościowymi lub jakościowymi) w surowicy lub w mniej typowym, ale specyficznym dla płuc materiale: plwocinie, popłuczynach oskrzelowo-pęcherzykowych i bioptatach. Wynik reakcji antygen-przeciwciało można uwidocznić na różne sposoby, tradycyjnie dzieli się je na:

• wykorzystujące reakcję precypitacji (gdy antygen ma postać rozpuszczalną): immunodyfuzja, immunoelektroforeza
• oparte na reakcji aglutynacji (w przypadku antygenu cząsteczkowego): aglutynacja, koagulacja, hemaglutynacja, hemadsorbcja
• bazujące na odczynie wiązania dopełniacza.
  
  

Nowoczesne modyfikacje tych metod umożliwiają precyzyjną analizę reakcji antygen-przeciwciało w warunkach laboratoryjnych, dzięki czemu osiągają wysoką swoistość i czułość.

Do metod immunoserologicznych częściej wykorzystywanych w diagnostyce chorób płuc należą:

• immunodyfuzja (ID) pojedyncza lub podwójna: wykorzystuje zjawisko dyfuzji rozpuszczalnego antygenu i przeciwciała w żelu. Powstanie kompleksów antygen-przeciwciało skutkuje utworzeniem łuków (metoda płytkowa) lub pierścieni precypitacyjnych (metoda probówkowa) w tzw. obszarach ekwiwalentnych (o równym stężeniu reagentów)
• imunoelektroforeza: polega na separacji w żelu (pod wpływem prądu elektrycznego) mieszaniny antygenów, które są następnie identyfikowane na podstawie wyniku reakcji ze swoistym przeciwciałem. Reakcja jest uwidaczniana na różne sposoby, zależnie od metody (immunofiksacja, immunoblot, elektroforeza rakietowa)
• hemadsorpcja, hemaglutynacja: wykorzystują zjawisko przylegania erytrocytów do antygenu zdolnego wywołać aglutynację (zlepianie) erytrocytów (np. hemaglutyniny)
• odczyn wiązania dopełniacza (OWD): polega na związaniu dopełniacza przez kompleksy przeciwciała z antygenem, co skutkuje brakiem lizy krwinek stanowiących układ wskaźnikowy
• metoda immunoenzymatyczna (EIA, ELISA): umożliwia ilościową ocenę antygenu. Wykorzystuje jego koniugację ze swoistym przeciwciałem monoklonalnym, wyznakowanym enzymem katalizującym reakcję świetlną, mierzoną spektrofotometrycznie
• metoda immunofluorescencyjna bezpośrednia i pośrednia: uwidacznia reakcję antygen-przeciwciało dzięki zastosowaniu znaczników fluorochromowych, świecących w mikroskopie fluorescencyjnym lub konfokalnym. Umożliwia ocenę jakościową lub półilościową.

Diagnostyka serologiczna w chorobach zakaźnych

Złotym standardem w diagnostyce chorób zakaźnych dróg oddechowych jest wykazanie obecności patogenu w materiale pobranym od chorego. Tradycyjna diagnostyka laboratoryjna zakażeń bakteryjnych opiera się przede wszystkim na metodach, które pozwalają...