Wstęp

Układ oddechowy często zostaje wtórnie zaangażowany w procesy chorobowe toczące się w innych układach, a stopień upośledzenia jego czynności wpływa na rokowanie.

Układ oddechowy w chorobach serca

Patofizjologia zmian w niewydolności serca

Podstawowym parametrem, który decyduje o wpływie serca na funkcjonowanie układu oddechowego, jest ciśnienie w naczyniach żylnych płuc. Niewydolność lewej komory serca i wady zastawki mitralnej mogą prowadzić do utrudnienia odpływu krwi z lewego przedsionka i zastoju krwi w płucach oraz wzrostu ciśnienia w lewym przedsionku, co zwiększa ciśnienie w żyłach i kapilarach płucnych.

Wzrost wypełnienia żył płucnych

W warunkach prawidłowych wypełnienie żył płucnych jest najmniejsze w szczytach, a największe u podstawy płuc (zgodnie z działaniem grawitacji). Zmniejszenie odpływu krwi z lewego przedsionka do lewej komory przyczynia się do bardziej równomiernego wypełnienia żył płucnych (poszerzenie żył płatów górnych przy niewielkim wzroście panującego w nich ciśnienia). Szerokość naczyń płatów górnych staje się podobna do szerokości naczyń płatów dolnych (lub większa od niej). Objaw ten w radiologii nazywa się cefalizacją naczyń płucnych. Dzięki temu zjawisku adaptacyjnemu umiarkowany wzrost ciśnienia w lewym przedsionku nie prowadzi do obrzęku płuc.

Wzrost filtracji w kapilarach płucnych

Dalsze zmniejszenie odpływu z lewego przedsionka powoduje wzrost ciśnienia w przedsionku i żyłach płucnych, co przekłada się na wzrost ciśnienia w naczyniach włosowatych płuc. Wyższe wartości ciśnienia mogą zachwiać równowagę między ciśnieniem hydrostatycznym a onkotycznym i nasilić przenikanie płynu poza ścianę naczyniową.

Obrzęk płuc

Jeżeli wzrost filtracji przekracza możliwości kompensacyjne układu chłonnego, następuje akumulacja filtratu w przestrzeni śródmiąższowej płuc. Początkowo płyn gromadzi się w obrębie przegród międzypęcherzykowych, a następnie w luźnej tkance okołooskrzelowej i okołonaczyniowej oraz jamie opłucnej, czyli rozwija się śródmiąższowy obrzęk płuc. Gromadzenie płynu w przestrzeni okołonaczyniowej i w jamie opłucnowej można traktować jako mechanizm chroniący przed zalaniem płynem obrzękowym pęcherzyków płucnych, czyli pęcherzykowym obrzękiem płuc. Konsekwencją pęcherzykowego obrzęku płuc jest upośledzenie wymiany gazowej.

Obrzęk płuc a ciśnienie zaklinowania

Nasilenie obrzęku płuc może być różne i zależy od ciśnienia zaklinowania w tętnicy płucnej (które odpowiada ciśnieniu w kapilarach płucnych) oraz czasu, w jakim doszło do jego wzrostu: