Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Wielka Interna. Pulmunologia” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Zapalenia płuc nieodpowiadające na leczenie przeciwbakteryjne

Tadeusz Przybyłowski

Definicja

Nie opracowano spójnej definicji zapaleń płuc niepoddających się leczeniu. W piśmiennictwie spotyka się wiele określeń, często stosowanych zamiennie. Można wyróżnić 3 typy nieprawidłowej reakcji na zastosowane leczenie:

  • brak odpowiedzi (brak reakcji na antybiotykoterapię w okresie 3-5 dni od rozpoczęcia leczenia). Ten typ nieprawidłowej reakcji na leczenie występuje u 6-15% chorych na pozaszpitalne zapalenie płuc (CAP – community acquired pneumonia)
  • progresja choroby (nasilenie zmian radiologicznych, pogorszenie stanu ogólnego chorego, przebiegające z niewydolnością oddechową wymagającą wentylacji mechanicznej lub wstrząsem septycznym w okresie pierwszych 72 h). Do progresji choroby dochodzi u około 6% chorych. Odsetek ten jest większy (nawet ok. 40%) w grupie chorych przyjmowanych z powodu pozaszpitalnego zapalenia płuc bezpośrednio na oddział intensywnej opieki medycznej
  • zmiany niecofające się (utrzymywanie się zmian radiologicznych po 30 dniach od wystąpienia pierwszych objawów). U około 20% chorych z tej grupy dokładne badania dodatkowe wykażą inną niż zapalenie płuc etiologię zmian radiologicznych.

Kryteria powodzenia leczenia

Właściwa antybiotykoterapia powinna przynieść poprawę i stabilizację stanu klinicznego. W przypadku nieuzyskania stabilizacji i poprawy klinicznej można mówić o niepowodzeniu leczenia. Do najczęściej wykorzystywanych obecnie kryteriów osiągnięcia stabilizacji klinicznej zalicza się:

  • ciepłotę ciała <37,2°C (według niektórych 37,8°C)
  • tętno ≤100/min
  • skurczowe ciśnienie tętnicze krwi ≥100 mmHg
  • wysycenie krwi tętniczej tlenem ≥90% (lub PaO2 podczas oddychania powietrzem atmosferycznym ≥60 mmHg)
  • możliwość przyjmowania posiłków drogą doustną
  • brak zaburzeń świadomości.

Czynniki zwiększające ryzyko niepowodzenia leczenia przedstawiono w tabeli 1.

Czas osiągnięcia stabilizacji klinicznej

Z dużych badań poświęconych pozaszpitalnemu zapaleniu płuc wynika, że mediana czasu do osiągnięcia stabilizacji klinicznej wynosi około 3 dni (rozstęp ćwiartkowy 2-8 dni). Po osiągnięciu stabilizacji (definiowanej jak wyżej) do pogorszenia stanu ogólnego, wymagającego intensywnej opieki medycznej, dochodzi zazwyczaj u nie więcej niż 1% chorych na zapalenie płuc. W respiratorowym zapaleniu płuc (VAP – ventilator-associated pneumonia) mediana czasu do osiągnięcia stabilizacji klinicznej jest dłuższa (około 6 dni).

Przyczyny niepowodzenia leczenia przeciwbakteryjnego zapalenia płuc

Przyczyny niepowodzenia leczenia przeciwbakteryjnego zapalenia płuc udaje się ustalić w około 65% przypadków. Przyczyny te dzieli się na infekcyjne oraz nieinfekcyjne.