Wstęp

Zapalenie śródpiersia jest ciężkim stanem klinicznym przebiegającym w sposób ostry lub przewlekły. Ma zróżnicowaną etiologię (bakteryjną, grzybiczą) i występuje w różnych grupach wiekowych (od noworodka do osób starych). Przyczyną są najczęściej choroby w obrębie klatki piersiowej i szyi lub zabiegi medyczne.

Jako pierwszy ostre zapalenie śródpiersia opisał Boerhaave w 1724 r., a przewlekłe (ziarniniakowe włóknienie śródpiersia) – Tonni w 1829 r. Wraz z rozwojem zabiegów torakochirurgicznych, zwłaszcza endoskopowych, zwiększyła się liczba powikłań zapalnych w śródpiersiu. Upowszechnienie antybiotykoterapii i postępy w technice operacyjnej i intensywnej terapii zmniejszyły śmiertelność.

Definicja

Zapaleniem śródpiersia nazywamy każdy stan zapalny w tej okolicy, który może, ale nie musi być wywołany zakażeniem.

Epidemiologia

Zapalenie śródpiersia spotyka się rzadko. Notuje się 1–2 przypadki rocznie na jeden szpital specjalistyczny.

Najczęstszymi przyczynami ostrego zapalenia śródpiersia są:

• przedziurawienie przełyku (90%)
• pośrodkowa sternotomia (0,2–5%)
• zakażenia ropne nosogardzieli
• zapalenie żeber, kręgów, stawów mostkowo-obojczykowych
• ropień zaotrzewnowy
• ropień podprzeponowy.
  
  

Czynniki predysponujące do wystąpienia ostrego zapalenia śródpiersia to: palenie papierosów, cukrzyca, POChP, steroidoterapia, długi pobyt w OIOM.

Przewlekłe zapalenie śródpiersia występuje głównie w ogniskach endemicznych histoplazmozy (dolina rzeki Mississipi), w przebiegu gruźlicy oraz jako powikłanie zapalenia ostrego.

Postacie kliniczne

Podział zapaleń śródpiersia przedstawia tabela 1.

Ostre zapalenie śródpiersia

Ostre, ograniczone lub przedziałowe zapalenie śródpiersia rozwija się po urazach przełyku, tchawicy, oskrzeli, po sternotomii lub w zakażeniach przyległej okolicy (ryc. 1).

Zstępujące martwicze zapalenie śródpiersia jest ciężkim powikłaniem zakażenia pierwotnie rozwijającego się w jamie ustnej, gardle lub szyi schodzącego do luźnych tkanek śródpiersia. Rozwija się jako następstwo ropni pochodzenia zębowego, okołomigdałkowego, pozagardłowego, anginy Ludwiga, zapalenia ślinianek, tarczycy, ucha środkowego, uszkodzeń jatrogennych i urazów. W 50–80% przypadków przyczyną jest zakażenie zębopochodne, najczęściej wywodzące się z dolnych zębów trzonowych.

Zakażenie z szyi do klatki piersiowej szerzy się:

• w 8% przypadków przestrzenią przedtchawiczą – do śródpiersia przedniego
• w 20% przypadków przestrzenią okołonaczyniową – do śródpiersia przedniego i tylnego z okolicy okołomigdałkowej i okołokrtaniowej
• w 72% przypadków przestrzenią niebezpieczną (zatrzewną) – do śródpiersia tylnego z przestrzeni zagardłowej.