Wstęp

Termin „serce płucne” (cor pulmonale) jest dość powszechnie stosowany od wielu lat, mimo że nie opracowano dokładnej definicji tego zespołu. Pierwszy opis zaproponowali eksperci Światowej Organizacji Zdrowia w 1963 r. – mianem przewlekłego serca płucnego określli przypadki „przerostu prawej komory serca wywołane chorobami wpływającymi na strukturę i funkcje układu oddechowego, poza sytuacjami, gdy zmiany w układzie oddechowym wynikają z chorób dotyczących głównie lewej połowy serca lub z wrodzonych wad serca”.

Na spotkaniu ekspertów z całego świata poświęconym zagadnieniom nadciśnienia płucnego w Evian w 1998 r. wprowadzono podział nadciśnienia płucnego, który z niewielkimi zmianami przetrwał do dziś. W 2008 r. w Dana Point w USA odbył się czwarty światowy kongres na temat nadciśnienia płucnego, a we wrześniu 2009 r. Grupa Robocza European Society of Cardiology oraz European Respiratory Society opublikowała wspólne stanowisko dotyczące nadciśnienia płucnego – „Guidelines for the diagnosis and treatment of pulmonary hypertension”.

Definicje

Serce płucne

Nie ma jednej, powszechnie akceptowanej definicji serca płucnego. Niezbędnym warunkiem rozpoznania cor pulmonale jest nadciśnienie płucne, dlatego zespół ten można zdefiniować jako nadciśnienie płucne wynikające z zaburzeń struktury lub funkcji płuc, które prowadzi do powiększenia prawej komory i z czasem może spowodować prawokomorową niewydolność serca.

Nadciśnienie płucne

Kryteria rozpoznawania nadciśnienia płucnego

Przez wiele lat nadciśnienie płucne rozpoznawano, gdy średnie ciśnienie w tętnicy płucnej (mPAP) przekraczało 20 mmHg w spoczynku lub 30 mmHg podczas wysiłku. W przypadku pierwotnej postaci nadciśnienia płucnego dodatkowym warunkiem rozpoznania było ciśnienie zaklinowania (PCWP) ≤15 mmHg.

Kryteria rozpoznawania nadciśnienia płucnego były ostatnio przedmiotem wielu dyskusji. Kovacs i wsp., autorzy przeglądu systematycznego dotyczącego hemodynamiki krążenia płucnego u osób zdrowych, wykazali, że średnie ciśnienie w tętnicy płucnej w warunkach spoczynkowych wynosi 14,0 ± 3,3 mmHg, nie zależy od płci i rasy i w niewielkim stopniu zmienia się z wiekiem czy pozycją ciała. Górna granica wartości prawidłowej (średnia + 2 odchylenia standardowe) wynosi zatem 20,6 mmHg (20,2 mmHg u osób <50 r.ż.).

Jeżeli przyjmie się, że rozkład ciśnienia w tętnicy płucnej ma charakter normalny, to można oczekiwać, że mPAP przekroczy 25 mmHg:

• u 1 na 5000 zdrowych osób <50 r.ż.
• u 1 na 250 zdrowych osób ≥50 r.ż.