Wstęp

W warunkach fizjologicznych w jamie opłucnej znajduje się 10-15 ml płynu. Zapewnia on prawidłową mechanikę oddychania i fizyczną ochronę płuca. Do gromadzenia się nadmiernej ilości płynu dochodzi na drodze wielu mechanizmów, nie zawsze związanych z czynnością samej opłucnej. Upośledzona przepuszczalność naczyń włosowatych opłucnej, wzrost ciśnienia hydrostatycznego w tych naczyniach, zmniejszenie ciśnienia onkotycznego w płynie wewnątrznaczyniowym prowadzą do akumulacji płynu w jamie opłucnej, którego obecność jest wskazaniem do szeroko zakrojonej diagnostyki różnicowej, uwzględniającej wywiad chorobowy, sytuację epidemiologiczną, charakter płynu, a nawet strefę geograficzną, z jakiej pochodzi pacjent. Świadomość częstości występowania i symptomatologii płynu w jamie opłucnej w zależności od etiologii ma decydujące znaczenie w wyborze właściwych badań i odpowiedniego leczenia.

Anatomia i fizjologia opłucnej

Opłucna to błona surowicza składająca się z dwóch części: blaszki trzewnej (opłucna trzewna, opłucna płucna) oraz blaszki ściennej (opłucna ścienna). Opłucna trzewna pokrywa zewnętrzną powierzchnię płuca. Opłucna ścienna wyścieła od wewnątrz jamę klatki piersiowej. Od dołu pokrywa powierzchnię górną przepony, przyśrodkowo narządy śródpiersia, a bocznie wewnętrzną powierzchnię ściany klatki piersiowej. Obie blaszki opłucnej łączą się ze sobą w obrębie wnęki płuca i więzadła płucnego. Blaszki opłucnej ograniczają znajdującą się między nimi przestrzeń, zwaną jamą opłucnej. W prawidłowych warunkach odległość między blaszkami opłucnej wynosi od kilku do kilkudziesięciu mikrometrów i tyle wynosi szerokość jamy opłucnej. Zwiększa się ona w chorobach opłucnej, kiedy gromadzi się płyn (niekiedy w znacznych ilościach) oddalający od siebie blaszki opłucnej.

Znaczenie międzybłonka

Opłucna zbudowana jest z komórek międzybłonka oraz leżącej pod nim tkanki łącznej. Warstwa międzybłonka znajduje się na powierzchni opłucnej skierowanej ku jamie opłucnej. Pomiędzy komórkami międzybłonka opłucnej ściennej znajdują się pory o średnicy od kilku do kilkunastu mikrometrów. Pory te łączą opłucną z układem limfatycznym.

Mechanizmy przepływu płynu w opłucnej

W jamie opłucnej w warunkach prawidłowych znajduje się niewielka ilość płynu o objętości ok. 5-15 ml, który zmniejsza mechaniczne tarcie blaszek opłucnej. Płyn ten podlega stałej wymianie. Napływa w wyniku przesączania krwi przez ściany naczyń krw...

• zmiany przezopłucnowej różnicy ciśnień decydującej o przesączaniu płynu
• upośledzenie drenażu limfatycznego
• wzrost przepuszczalności międzybłonka opłucnej i śródbłonka naczyń włosowatych.