Wstęp

Przewlekła niewydolność oddechowa jest szczególnym wyzwaniem medycznym i organizacyjnym. Rozwija się najczęściej na podłożu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), ale mogą do niej prowadzić i inne przewlekłe schorzenia, takie jak mukowiscydoza, samoistne włóknienie płuc, pylice płuc, nowotwory płuc (pierwotne i przerzutowe), choroby układu nerwowego i mięśniowego oraz układu krążenia. Ma przewlekły i nieodwracalny przebieg, a w krańcowej postaci prowadzi do śmierci. Najczęściej wymaga przewlekłego leczenia tlenem w domu, czasem nieinwazyjnej lub inwazyjnej wentylacji mechanicznej.

Przewlekła niewydolność oddechowa jest istotnym problemem w opiece paliatywnej. W krańcowej niewydolności oddechowej zasadniczym celem postępowania jest zwalczanie objawów (bólu, duszności, lęku, nudności, wymiotów, zaparć, zaburzeń łaknienia i wyniszczenia), ale to tylko aspekt medyczny. W obliczu zbliżającej się śmierci równie ważne stają się potrzeby psychospołeczne, emocjonalne, rozwiązania praktycznych problemów życiowych, a często także konieczność wsparcia rodziny. Dlatego chorzy z przewlekłą niewydolnością oddechową wymagają u schyłku życia pomocy podobnie jak pacjenci z chorobą nowotworową.

Epidemiologia przewlekłej niewydolności oddechowej

Choroby układu oddechowego występują u 46% osób w wieku podeszłym i zajmują trzecie miejsce po chorobach układu krążenia (75%) i układu ruchu (68%). W Polsce choroby układu oddechowego odpowiadają za 4,3% zgonów i są czwartą przyczyną zgonów po chorobach układu krążenia (47,1%), nowotworach złośliwych (24,4%) i przyczynach zewnętrznych (7,1%).

Najczęstszą przyczyną przewlekłej niewydolności oddechowej jest postępująca POChP, która stanowi największe obciążenie dla opieki zdrowotnej, zwłaszcza gdy wziąć pod uwagę rosnącą liczbę osób w podeszłym wieku. Prognozy WHO wskazują, że w 2020 r. POChP będzie piątą przyczyną inwalidztwa i trzecią przyczyną zgonów na świecie.

U osób w podeszłym wieku POChP nakłada się na fizjologiczny proces starzenia się układu oddechowego. Wydaje się, że przynajmniej co piąta osoba w krańcowej fazie przewlekłej choroby układu oddechowego ma podobnie nasilone dolegliwości fizyczne i potrzeby psychospołeczne jak chorzy na nowotwory i wymaga podobnej opieki paliatywnej.

Obciążenia związane z przewlekłą niewydolnością oddechową

Przewlekła niewydolność oddechowa jest przyczyną inwalidztwa: chorzy wymagają przewlekłej tlenoterapii, a w czasie zaostrzeń – hospitalizacji i mechanicznej wentylacji. Zgodnie z szacunkami NFZ w Polsce leczenie tlenem w warunkach domowych powinno...