Wstęp

Astma w przypadku spełnienia określonych kryteriów diagnostycznych może być uznana za chorobę zawodową. Wymaga to udowodnienia lub przynajmniej wykazania z wysokim (tzn. przeważającym) prawdopodobieństwem związku przyczynowego między wystąpieniem choroby a czynnikami charakterystycznymi dla środowiska pracy. Astma zawodowa nie jest jednostką nozologiczną z punktu widzenia medycyny klinicznej, ale pojęciem medyczno-prawnym. Oznacza to, że kliniczne rozpoznanie astmy podlega następnie analizie pod kątem certyfikacji prawnej rozpoznania choroby zawodowej.

Definicja

Etiologia astmy zawodowej wiąże się z czynnikami specyficznymi dla środowiska pracy.

Astma zawodowa charakteryzuje się :

• różnego stopnia zwężeniem dolnych dróg oddechowych ustępującym spontanicznie lub na skutek leczenia, ale niecałkowicie u wszystkich chorych
• zapaleniem dróg oddechowych
• nadreaktywnością oskrzeli.

Uwagi do definicji

Początek choroby

Za początek choroby uważa się pojawienie się napadów duszności (astma pełnoobjawowa) lub kaszlu (kaszlowy wariant astmy, tzw. zespół Corrao). Oznacza to, że cechy atopii, np. atopowe zapalenie skóry czy alergiczny nieżyt nosa, nie inicjują choroby w rozumieniu orzeczniczym.

Pojęcie choroby związanej z pracą i choroby, której przebieg zaostrza się w związku z pracą

Rozpoznanie astmy przed podjęciem pracy narażającej na kontakt z czynnikami wywołującymi astmę wyklucza rozpoznanie astmy zawodowej (nawet w przypadku astmy dziecięcej z długotrwałym okresem remisji). Zaburzenie to powinno zostać odnotowane przez lekarza medycyny pracy jako choroba związana z pracą. Jeśli warunki pracy negatywnie wpływają na przebieg astmy etiologicznie niezwiązanej z ekspozycją zawodową, mówimy o astmie, której przebieg zaostrza się w związku z pracą.

Uczulenie wieloważne

Uczulenie wieloważne (jednoczesne uczulenie na kilka alergenów, w tym także powszechnie spotykanych w środowisku komunalnym) nie wyklucza rozpoznania astmy zawodowej, jeśli potwierdzi się związek przyczynowo-skutkowy i czasowy między ekspozycją na alergen zawodowy a wystąpieniem objawów choroby.

Przypadki wątpliwe

W wątpliwych przypadkach diagnostycznych należy kierować się ogólną zasadą rozpoznawania chorób zawodowych – uzależniającą rozpoznanie od przeważającego prawdopodobieństwa. Dla celów orzeczniczych nie wystarcza zatem samo podejrzenie zawodowego podłoża astmy.

Uczulenie pozazawodowe

Czynniki wywołujące astmę zawodową przeważnie występują również poza środowiskiem pracy (np. alergeny mąki, alergeny zwierzęce, lateks gumy naturalnej, związki o małej masie cząsteczkowej, takie jak diizocyjaniany, ftalany, akrylany). Rozwój uczul...