Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Wielka Interna. Pulmunologia” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Ostra niewydolność oddechowa

Wojciech Barg

Informacje ogólne

Podstawową funkcją układu oddechowego jest zapewnienie wymiany gazowej odpowiedniej do potrzeb metabolicznych organizmu. Adekwatny do wymagań tlenowej przemiany materii efekt wymiany gazowej zależy od niezakłóconej wentylacji i perfuzji płuc oraz dyfuzji gazów przez błonę pęcherzykowo-włośniczkową. Niewydolność oddechowa jest stanem, w którym dochodzi do upośledzenia któregokolwiek z tych procesów. Skutkiem tego jest niewystarczające dostarczanie tlenu do komórek oraz niewystarczająca eliminacja powstającego w nich dwutlenku węgla. Niewydolność oddechowa może mieć charakter ostry – zaburzenia występują wtedy nagle, z przyczyn potencjalnie odwracalnych; zawsze jest to stan zagrożenia życia. Do jej wystąpienia może się przyczynić nie tylko patologia układu oddechowego, ale również zakłócenie pracy innych układów (szczególnie nerwowego) oraz zaburzenia ogólnoustrojowe pierwotnie niezwiązane z układem oddechowym (np. sepsa, zaburzenia czynności nerek). Przebiega więc inaczej niż przewlekła niewydolność oddechowa, w ostrej niewydolności nie dochodzi bowiem do rozwoju mechanizmów przystosowawczych.

Definicja

Ostra niewydolność oddechowa to stan, w którym zaburzenia wymiany gazowej w płucach rozwijają się nagle, stanowią bezpośrednie zagrożenie życia i wymagają natychmiastowego leczenia.

Podstawowym badaniem umożliwiającym rozpoznanie i ocenę nasilenia niewydolności oddechowej jest zatem badanie gazometryczne krwi tętniczej.

Klasyfikacja

Wyróżnia się dwie postaci niewydolności oddechowej (klasyfikacja wg Campbella):

  • hipoksemiczną (częściową, typu I) – PaO2 <60 mmHg i PaCO2 ≤45 mmHg
  • hipoksemiczno-hiperkapniczną (całkowitą, typ II) – PaO2 <60 mmHg i PaCO2 >45 mmHg.

Klasyczny podział ostrej niewydolności oddechowej według Wooda na 4 typy przedstawiono w tabeli 1.

Różnicowanie ostrej i przewlekłej niewydolności oddechowej

W wywiadzie należy uwzględnić czas wystąpienia i szybkość narastania objawów oraz przewlekłe i ostre choroby, które mogą być przyczyną niewydolności oddechowej.

O długotrwałym przebiegu choroby świadczą także nadkrwistość i cechy serca płucnego, wynikające z przewlekłego niedotlenienia organizmu.

W całkowitej niewydolności oddechowej w wyniku szybkiego narastania PaCO2 dochodzi do rozwoju kwasicy oddechowej skutkującej spadkiem pH <7,35 i objawami hiperkapni. Gdy proces następuje powoli, spadkowi pH przeciwdziałają nerkowe mechanizmy kompensacyjne, a w badaniu gazometrycznym stwierdza się wysokie PaCO2 i stężenie HCO3 przy najczęściej prawidłowym pH.