Wstęp

Regularnie powtarzające się krwawienia miesięczne są najbardziej widocznym klinicznym objawem prawidłowego cyklu miesięcznego, któremu towarzyszy jajeczkowanie. Zaburzenia miesiączkowania występują na skutek:

• przerwania szlaków regulacji cyklu
• uszkodzenia narządów uczestniczących w cyklu.
  
  

Celem diagnostyki jest ustalenie rodzaju i przyczyny zaburzeń. Rozpoznanie pozwala na podjęcie leczenia (najczęściej objawowego), objaśnienie pacjentce perspektyw rozrodczych oraz nakreślenie planu postępowania w razie chęci zajścia w ciążę.

Klasyfikacje

Kliniczny podział zaburzeń

Do podstawowych klinicznych objawów zaburzeń hormonalnych w układzie rozrodczym należą:

• brak miesiączki (amenorrhea):
  • pierwotny – brak miesiączki w wieku typowym dla początku dojrzewania (amenorrhea primaria)
  • wtórny – zaprzestanie miesiączkowania z przyczyn patologicznych w wieku rozrodczym (amenorrhea secundaria)
• nieregularne krwawienia miesięczne
  • oligomenorrhea – rzadkie miesiączkowanie
  • polimenorrhea – nadmiernie częste miesiączkowanie.
    
    

Podawane w wątpliwość jest kliniczne znaczenie zaburzeń cyklu przebiegających bez zmian jego długości, takich jak niewydolność lutealna i zespół niepękającego pęcherzyka luteinizującego.

Pierwotny brak miesiączki

Pierwotny brak miesiączki, będący wskazaniem do diagnostyki, rozpoznajemy wówczas, gdy brak krwawień miesięcznych:

• u dziewczynki w wieku 15 lat (dwa odchylenia standardowe od średniej wieku wystąpienia miesiączki – 13 lat) przy obecności prawidłowych drugorzędowych cech płciowych
• po pięciu latach od rozwoju piersi, jeżeli rozwój piersi rozpoczął się przed 10 r.ż.
• w wieku 13 lat przy braku cech rozpoczynającego się dojrzewania piersi (dwa odchylenia standardowe od średniej – 10 lat).

Wtórny brak miesiączki

U kobiet dotychczas regularnie miesiączkujących diagnostyki i ustalenia przyczyn zaburzeń wymaga trzymiesięczne zatrzymanie miesiączki.

Nieregularne krwawienia miesięczne

Prawidłowy cykl trwa 28±7 dni. Jeżeli cykle trwają krócej niż 21 dni lub dłużej niż 35 dni, wzrasta prawdopodobieństwo cykli bezowulacyjnych. U kobiet tak miesiączkujących cykle mogą też być owulacyjne i wtedy faza folikularna trwa albo bardzo krótko, albo jest znacznie wydłużona. Faza lutealna po owulacji ma względnie stały czas trwania – 12-14 dni. Regularnie powtarzające się krwawienie miesięczne i objawy kliniczne owulacji świadczą z reguły, że cykl miesięczny jest prawidłowy.

Klasyfikacja WHO

W przyjętej przez ekspertów WHO w 1976 r. klasyfikacji wyróżniono siedem grup przyczyn zaburzeń miesiączkowania zależnie od poziomu, na którym wystąpiła patologia: