Wstęp

Zaawansowana osteoporoza przejawia się złamaniami kości. Liczbę złamań osteoporotycznych na świecie szacuje się na ponad 200 mln rocznie (w  tym 1,6 mln złamań bliższego końca kości udowej). Tylko w USA dochodzi do 2 mln złamań osteoporotycznych rocznie (w tym 547 tys. złamań kręgosłupa, 297 tys. złamań bliższego końca kości udowej, 397 tys. złamań okolicy nadgarstka i 135 tys. złamań miednicy). Tylko 25-30% osteoporotycznych złamań kręgosłupa manifestuje się ostrym zespołem bólowym; wszystkie one prowadzą do utraty wzrostu, deformacji sylwetki z pogłębieniem kifozy piersiowej, ograniczenia pojemności płuc, utrudnienia odpływu krwi z dolnej połowy ciała i zgonów. Najgroźniejszą konsekwencją osteoporozy są złamania bliższego końca kości udowej. W ponad 50% powodują one utratę zdolności do samodzielnego poruszania się. Co piąta kobieta i co trzeci mężczyzna umiera w pierwszym roku po złamaniu bliższego końca kości udowej. Najważniejszym celem leczenia osteoporozy jest więc zmniejszenie ryzyka złamań. Parametr ten powinien decydować o przydatności poszczególnych rodzajów terapii w leczeniu osteoporozy.

Osteoporoza jest niedostatecznie często rozpoznawana i często pozostaje nieleczona. W retrospektywnej ocenie pacjentów po złamaniu bliższego końca kości udowej wykazano, że u mniej niż 15% podjęto diagnostykę, a u mniej niż 13% zalecono jakiekolwiek leczenie, uwzględniając tu również preparaty wapnia i witaminy D, co ma szczególne znaczenie wobec faktu, że niedobór witaminy D stwierdza się nawet u 96% osób po tym typie złamania.

Profilaktyka

Postępowanie niefarmakologiczne

Ruch i wysiłek fizyczny

Odpowiednia aktywność fizyczna w okresach dzieciństwa, dojrzewania i wczesnej dorosłości pomaga w prawidłowym rozwoju szkieletu i osiągnięciu maksymalnej szczytowej masy kostnej, umożliwia jej utrzymywanie w wieku dojrzałym i spowalnia utratę związaną z wiekiem. Ponadto korzystnie wpływa na siłę mięśniową i koordynację ruchów, co w konsekwencji zmniejsza ryzyko upadku. Uzyskiwanie korzyści z treningu fizycznego następuje jednak powoli. Cykl remodelingu kości trwa od trzech do czterech miesięcy, dlatego potrzeba co najmniej 6-8 miesięcy ćwiczeń fizycznych, aby uzyskać wpływ na masę kostną. Choć wiele badań poświęcono roli aktywności fizycznej w kształtowaniu się masy kostnej i zapobieganiu upadkom, zła ich jakość uniemożliwia formułowanie jednoznacznych wniosków i zaleceń.

W opublikowanej w 2004 r. przez Cochrane Collaboration metaanalizie 217 badań klinicznych nad rolą wysiłku fizycznego w zapobieganiu i leczeniu osteoporozy zaledwie 18 spełniało wymogi EBM (evidenece-based medicine – medycyna oparta na dowodach). ...