WSTĘP

W wielu krajach, w tym w Polsce, z definicji opartej na systemie centylowym niedobór wzrostu rozpoznaje się u 3% populacji w okresie rozwojowym. Zgodnie z rocznikiem statystycznym określającym populację znajdująca się w okresie rozwojowym na 7,35 mln (2008 r.), liczba dzieci z niedoborem wzrostu w Polsce przekracza 220 tys.

PODZIAŁ

Ze względu na z reguły wieloczynnikowy charakter zaburzeń wzrastania ich podział etiologiczny nie jest jednoznaczny. Prosty podział etiologiczny (tab. 1) obejmuje pięć podstawowych grup przyczyn upośledzenia wzrostu.

CHOROBY JAKO PRZYCZYNY NIEDOBORÓW WZROSTU

W zasadzie nie ma stanu chorobowego, który by nie wpływał na wzrastanie i rozwój. Wiele chorób hamuje wzrastanie na okres tak krótki, że zarejestrowanie tego zjawiska jest trudne. Wystarczy jednak, aby te choroby powtarzały się dostatecznie często, a zmniejszenie szybkości wzrastania stanie się zauważalne. Im bardziej przewlekły jest proces chorobowy, tym większe ryzyko, że wpłynie on na proces wzrastania. Są wreszcie choroby, których stałym i charakterystycznym objawem jest niedobór wzrostu.

WSTĘPNE POSTĘPOWANIE DIAGNOSTYCZNE

Postępowanie diagnostyczne należy rozpocząć od szczegółowych wywiadów, z uwzględnieniem przebiegu wzrostu i dojrzewania u rodziców, rodzeństwa i najbliższych krewnych. W badaniu przedmiotowym zwracamy szczególną uwagę na budowę ciała, symetrię, proporcje, poszukujemy dysmorfii oraz oceniamy rozwój płciowy według skali Tannera. Następnie dokonujemy pomiaru wysokości ciała pacjenta i rodziców (technikę opisano w poprzednim rozdziale).

Średnia arytmetyczna ze wzrostu matki i ojca (w praktyce jest to punkt w połowie odległości między naniesionym na siatkę centylową wzrostem matki i ojca) odpowiada w uproszczeniu tzw. wzrostowi docelowemu dziecka. Przez porównanie pozycji na siatce centylowej aktualnego wzrostu pacjenta z pozycją wzrostu docelowego stwierdzamy, w jakim stopniu pozycja centylowa aktualna odbiega od docelowej.

WSTĘPNA INTERPRETACJA WYNIKÓW

Genetycznie uwarunkowany wariant wzrastania

Wstępne postępowanie diagnostyczne umożliwia odróżnienie (ryc. 1) patologicznego niedoboru wzrostu od genetycznie uwarunkowanego wariantu wzrastania, występującego w:

• rodzinnym niedoborze wzrostu
• konstytucjonalnie opóźnionym wzroście i rozwoju.
  
  

Te postacie są najczęściej rozpoznawane u pacjentów zgłaszających się z powodu niskiego wzrostu. Charakterystyczny dla rodzinnego niedoboru wzrostu jest tor wzrostowy biegnący równolegle do krzywych centylowych i w kanale centylowym odpowiadającym wzrostowi docelowemu. Rozpoznanie ostateczne wymaga jednak wykluczenia innych przyczyn niedoboru wzrostu.