Wstęp

• Rak tarczycy wywodzący się z komórek pęcherzykowych na ogół rozwija się wolno. Najczęściej występuje rak brodawkowaty, rzadko rak pęcherzykowy, a najrzadziej agresywny rak anaplastyczny.
• Rak brodawkowaty tarczycy i rak pęcherzykowy tworzą grupę wysokozróżnicowanych raków o podobnym przebiegu klinicznym. Podobne są też metody ich leczenia. Raki te różnią się znacznie pod względem mechanizmów transformacji nowotworowej, co w przyszłości zapewne wpłynie na terapię celowaną. Są też pewne różnice kliniczne: rak brodawkowaty szerzy się raczej drogami chłonnymi, a rak pęcherzykowy – głównie naczyniami krwionośnymi, dlatego stosunkowo często stwierdza się przerzuty raka brodawkowatego do węzłów chłonnych, natomiast dla raka pęcherzykowatego charakterystyczne są przerzuty odległe. Do niedawna uważano, że rokowanie w raku pęcherzykowym jest gorsze niż w raku brodawkowatym, ostatnio zwrócono jednak uwagę, że może to wynikać z rozpoznania choroby w zaawansowanym stadium – rokowanie jest bowiem podobne w przypadku radykalnego wczesnego leczenia.
• Rak anaplastyczny tarczycy jest najbardziej agresywnym nowotworem tarczycy – często już w chwili rozpoznania jest nieoperacyjny.
• Rak rdzeniasty tarczycy wywodzi się z komórek C (wydzielających kalcytoninę). Stanowi ok. 5% raków tarczycy. Szerzy się zarówno przez chłonkę, jak i z krwią. Przerzuty do węzłów chłonnych w momencie rozpoznania stwierdza się u 50-75% chorych, często obustronnie, z naciekami poza torebkę węzła. Stopień zajęcia węzłów chłonnych zwykle koreluje z wielkością ogniska pierwotnego. Drogą krwionośną powstają przerzuty do wątroby, płuc i kości.
• Wczesna diagnostyka jest możliwa przede wszystkim w przypadku raka dziedzicznego, który stanowi ok. ¼ przypadków raka rdzeniastego tarczycy.
• Główną metodą leczenia raka tarczycy jest całkowite wycięcie tarczycy, czemu najczęściej powinna towarzyszyć resekcja węzłów chłonnych szyjnych (jej zakres zależy od zaawansowania nowotworu). Leczenie jodem promieniotwórczym stosuje się wyłącznie w rakach zróżnicowanych z komórek pęcherzykowych; jedyną skuteczną metodą leczenia raka rdzeniastego tarczycy jest operacja.
• U ok. 15% chorych na raka tarczycy (nawet zróżnicowanego) rokowanie jest złe. W pozostałych przypadkach odsetek 10-letniego przeżycia jest wysoki (>95% w raku brodawkowatym, 80-90% w raku pęcherzykowym i rdzeniastym), co wiąże się ze stosunkowo niewielką agresywnością biologiczną większości raków tarczycy, a także z wczesnym rozpoznaniem, możliwością radykalnego leczenia i dostępnością dobrych metod monitorowania. Radioterapia i chemioterapia nie odgrywają istotnej roli w leczeniu raków tarczycy.