MECHANIZMY ZWIĄZANE Z PROCESEM WZROSTU

Wzrastanie odbywa się przez powiększanie wymiarów ciała, rozwój poszczególnych narządów i uzyskiwanie proporcji ciała coraz bardziej zbliżonych do proporcji człowieka dorosłego.

Proces wzrostu i rozwoju przebiega w fazach skorelowanych z czynnościowym dojrzewaniem narządów i układów. Kolejność faz wzrastania jest determinowana genetycznie. Proces rozwoju i wzrastania odbywa się tak, aby zabezpieczyć sprawność funkcjonalną zgodnie z zapotrzebowaniem na danym etapie rozwoju.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WZRASTANIE

Na wzrastanie wpływa wiele czynników wewnętrznych i zewnętrznych (ryc. 1). Do czynników endogennych należą przede wszystkim determinanty genetyczne związane z rasą czy płcią.

Czynniki wzrostowe i ich receptory

W okresie prenatalnym szczególną rolę odgrywają czynniki wzrostowe i ich receptory:

• czynnik wzrostu fibroblastów (FGF – fibroblast growth factor)
• naskórkowy czynnik wzrostu (EGF – epithelial growth factor)
• cytokiny z nadrodziny transformującego czynnika wzrostu β (TGFβ – transforming growth factor β) i czynnika martwicy nowotworów (TNF – tumor necrosis factor)
• hormony
• białka transportujące (insulinę, IGF1, IGF2)
• receptory
• czynne białka wewnątrzkomórkowe przenoszące sygnał z kompleksu hormon-receptor.
  
  

W życiu pozapłodowym na wzrastanie wpływa przede wszystkim oś hormon wzrostu (GH) – insulinopodobny czynnik wzrostowy typu 1 (IGF1 – insulin-like growth factor 1) i typ 3 białka wiążącego insulinopodobny czynnik wzrostowy (IGFBP3 – insulin-like growth factor-binding protein 3) oraz hormony tarczycy, a w okresie dojrzewania dodatkowo steroidy płciowe. Rola układu hormonalnego w procesie wzrastania w okresie postnatalnym została schematycznie przedstawiona na rycinie 2.

OKRESY PRAWIDŁOWEGO WZRASTANIA

OKRES PŁODOWY

Wzrastanie w okresie płodowym zależy od stanu odżywienia płodu, a determinowane jest przez czynność łożyska oraz stan odżywienia i zdrowia matki, w tym jej zdrowie psychiczne i emocjonalne. Istotna jest ochrona matki przed takimi czynnikami jak ni...