Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Wielka Interna. Endokrynologia” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Przedwczesne dojrzewanie płciowe

Tomasz E. Romer

DEFINICJE

PRZEDWCZESNE DOJRZEWANIE PŁCIOWE

Za przedwczesne dojrzewanie uważa się pojawienie się wtórnych cech płciowych w wieku o 2 odchylenia standardowe wcześniejszym niż średnia dla danej populacji. Definicja ta opiera się na danych z badań populacyjnych dzieci w wieku przedpokwitaniowym i w okresie pokwitania, więc jak wszystkie definicje statystyczne ma ograniczenia w ocenie indywidualnego przypadku.

Pierwsze kliniczne objawy dojrzewania

Najczęściej pierwszym klinicznym objawem dojrzewania u dziewcząt jest osiągnięcie stadium II rozwoju gruczołów piersiowych w skali Tannera, u chłopców natomiast powiększenie jąder do >3 ml (objętość jąder ocenia się za pomocą orchidometru Pradera).

Granica wieku upoważniająca do rozpoznania przedwczesnego dojrzewania

W Europie za przedwczesne uznaje się:

  • u dziewczynek
    • pojawienie się pierwszych objawów dojrzewania płciowego przed ukończeniem 8 r.ż. (dotyczy to zarówno powiększenia gruczołów piersiowych, jak i pojawienia się owłosienia płciowego)
    • wystąpienie pierwszej miesiączki przed 9,5 r.ż. (choć niektórzy specjaliści za przedwczesne uznają menarche przed ukończeniem 10 lat)
  • u chłopców
    • pojawienie się pierwszych objawów dojrzewania płciowego przed ukończeniem 9 r.ż. (powiększenie objętości jąder do >3 ml lub pojawienie się owłosienia płciowego).

WCZESNE DOJRZEWANIE PŁCIOWE

Rodzice szukają porady także w przypadkach, kiedy dojrzewanie płciowe rozpocznie się wcześnie, choć nie spełnia kryteriów przedwczesnego dojrzewania. Takie dojrzewanie w odróżnieniu od przedwczesnego nazywamy wczesnym, a postępowanie polega na szczegółowym wywiadzie i dokładnym badaniu lekarskim oraz udzieleniu informacji o szerokim przedziale czasowym początków prawidłowego dojrzewania płciowego. Badanie i obserwacja są wskazane nie tylko ze względu na oczekiwania rodziców, ale także z powodu ułomności definicji opartej na danych epidemiologicznych i statystycznych.

ROZSZERZONA DEFINICJA PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO

Rozszerzona definicja uwzględnia nie tylko wiek, ale też wzrost dziecka, u którego pojawiają się pierwsze objawy dojrzewania płciowego (dojrzewanie płciowe przed osiągnięciem wzrostu na poziomie 3 centyla dla dziewcząt 8-letnich i chłopców 9-letnich – bez względu na wiek pacjenta). Uzasadnieniem jej przyjęcia jest zagrożenie niedoborem wzrostu w wieku dorosłym dzieci, które rozpoczynają dojrzewanie, nie osiągnąwszy wzrostu zgodnego z normą populacyjną.

EPIDEMIOLOGIA

Przedwczesne dojrzewanie płciowe stwierdza się dziesięciokrotnie częściej u dziewcząt niż u chłopców. Łączy się to z większą u dziewcząt wrażliwością przysadki na gonadoliberynę (GnRH – gonadotropin-releasing hormon), a także z mniejszą skutecznoś...