Przedwczesne dojrzewanie płciowe
Tomasz E. Romer
DEFINICJE
PRZEDWCZESNE DOJRZEWANIE PŁCIOWE
Za przedwczesne dojrzewanie uważa się pojawienie się wtórnych cech płciowych w wieku o 2 odchylenia standardowe wcześniejszym niż średnia dla danej populacji. Definicja ta opiera się na danych z badań populacyjnych dzieci w wieku przedpokwitaniowym i w okresie pokwitania, więc jak wszystkie definicje statystyczne ma ograniczenia w ocenie indywidualnego przypadku.
Pierwsze kliniczne objawy dojrzewania
Najczęściej pierwszym klinicznym objawem dojrzewania u dziewcząt jest osiągnięcie stadium II rozwoju gruczołów piersiowych w skali Tannera, u chłopców natomiast powiększenie jąder do >3 ml (objętość jąder ocenia się za pomocą orchidometru Pradera).
Granica wieku upoważniająca do rozpoznania przedwczesnego dojrzewania
W Europie za przedwczesne uznaje się:
- u dziewczynek
- pojawienie się pierwszych objawów dojrzewania płciowego przed ukończeniem 8 r.ż. (dotyczy to zarówno powiększenia gruczołów piersiowych, jak i pojawienia się owłosienia płciowego)
- wystąpienie pierwszej miesiączki przed 9,5 r.ż. (choć niektórzy specjaliści za przedwczesne uznają menarche przed ukończeniem 10 lat)
- u chłopców
- pojawienie się pierwszych objawów dojrzewania płciowego przed ukończeniem 9 r.ż. (powiększenie objętości jąder do >3 ml lub pojawienie się owłosienia płciowego).
WCZESNE DOJRZEWANIE PŁCIOWE
Rodzice szukają porady także w przypadkach, kiedy dojrzewanie płciowe rozpocznie się wcześnie, choć nie spełnia kryteriów przedwczesnego dojrzewania. Takie dojrzewanie w odróżnieniu od przedwczesnego nazywamy wczesnym, a postępowanie polega na szczegółowym wywiadzie i dokładnym badaniu lekarskim oraz udzieleniu informacji o szerokim przedziale czasowym początków prawidłowego dojrzewania płciowego. Badanie i obserwacja są wskazane nie tylko ze względu na oczekiwania rodziców, ale także z powodu ułomności definicji opartej na danych epidemiologicznych i statystycznych.
ROZSZERZONA DEFINICJA PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO
Rozszerzona definicja uwzględnia nie tylko wiek, ale też wzrost dziecka, u którego pojawiają się pierwsze objawy dojrzewania płciowego (dojrzewanie płciowe przed osiągnięciem wzrostu na poziomie 3 centyla dla dziewcząt 8-letnich i chłopców 9-letnich – bez względu na wiek pacjenta). Uzasadnieniem jej przyjęcia jest zagrożenie niedoborem wzrostu w wieku dorosłym dzieci, które rozpoczynają dojrzewanie, nie osiągnąwszy wzrostu zgodnego z normą populacyjną.
EPIDEMIOLOGIA
Przedwczesne dojrzewanie płciowe stwierdza się dziesięciokrotnie częściej u dziewcząt niż u chłopców. Łączy się to z większą u dziewcząt wrażliwością przysadki na gonadoliberynę (GnRH – gonadotropin-releasing hormon), a także z mniejszą skutecznoś...