Definicje

Wzajemne relacje czasowe pojęć związanych z menopauzą przedstawia rycina 1.

Menopauza

Menopauza to ostateczne ustanie miesiączkowania w wyniku nieodwracalnej utraty aktywności pęcherzykowej jajników. Inaczej mówiąc, menopauza to ostatnia w życiu kobiety miesiączka, a za jedno z jej kryteriów uznaje się 12 miesięcy bez krwawień. Każde krwawienie, które wystąpi po upływie 12 miesięcy, należy traktować jako nieprawidłowe, wymagające diagnostyki i wykluczenia patologii.

Klimakterium

Klimakterium to nazwa wywodząca się z języka greckiego, oznaczająca dosłownie drabinę, stosowana od wielu lat na określenie okresu przejściowego w życiu kobiety od wieku rozrodczego w lata pomenopauzalne. Termin ten ma znaczenie historyczne, został zastąpiony podziałem na kolejne fazy starzenia reprodukcyjnego, wydzielone na podstawie objawów i zmian hormonalnych.

Perimenopauza

Perimenopauza oznacza okres od wystąpienia nieregularnych cykli miesiączkowych do 12 miesięcy po ostatniej miesiączce.

Okres przejścia menopauzalnego

Pojęcie przejścia menopauzalnego obejmuje okres od wystąpienia zaburzeń cykli miesiączkowych do ostatniej miesiączki. U większości kobiet trwa on 2-8 lat, średnio 5 lat, rzadko (u 10% kobiet) przebiega gwałtownie. Dzieli się na:

• wczesny okres przejścia menopauzalnego, charakteryzujący się nieregularnymi cyklami (różnice ponad 7 dni) i niewielkim wzrostem stężenia hormonu folikulotropowego (FSH – follicle stimulating hormone)
• późny okres przejścia menopauzalnego – przerwa w comiesięcznych krwawieniach sięgająca co najmniej 60 dni, sporadyczny znaczny wzrost stężenia FSH (≥40 j.m./l) i pojawianie się objawów naczynioruchowych.

Postmenopauza

Postmenopauza rozpoczyna się od ostatniej miesiączki. Pierwsze 5 lat to wczesna postmenopauza.

Geripauza

W odniesieniu do okresu po 65 r.ż. stosuje się pojęcie geripauzy.

Wiek menopauzy

Średni wiek wystąpienia menopauzy to 50-52 lat. Nie wydaje się, by uległ on istotnej zmianie w erze nowożytnej. Bezdyskusyjnym czynnikiem przyspieszającym wystąpienie menopauzy, nawet o półtora roku, jest palenie papierosów.

Niejednoznaczne jest znaczenie wieku menarche, statusu socjoekonomicznego, masy ciała, wzrostu, rodności, diety wegetariańskiej, aktywności fizycznej, spożywania alkoholu.

U 1% kobiet dochodzi do przedwczesnego wygasania funkcji jajników przed 40 r.ż. Wczesna menopauza, przed 45 r.ż., występuje u 10% kobiet.

Zmiany hormonalne

Okres przejścia menopauzalnego

Zaburzenia miesiączkowania i wzrost częstości cykli bezowulacyjnych są skutkiem zmniejszenia liczby i obniżenia się jakości pęcherzyków jajnikowych.