Wstęp

Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC) jest małoinwazyjną metodą diagnostyki cytologicznej. Polega na ocenie mikroskopowej rozmazów komórek pobranych cienką igłą. Metoda znana jest od ponad 100 lat, jej rozkwit przypada jednak na lata 50. XX w., kiedy to, głównie dzięki lekarzom skandynawskim, weszła do powszechnego użytku jako procedura szybkiej, bezpiecznej, wydajnej i – co niebagatelne – taniej diagnostyki zmian ogniskowych. Biopsję aspiracyjną cienkoigłową tarczycy jako pierwsi opisali w 1934 r. Martin i Ellis. Dziś jest ona jednym z najważniejszych elementów diagnostyki guzów tarczycy. Wprowadzenie jej do praktyki zmniejszyło liczbę operacji tarczycy, znacznie zwiększyło wykrywalność nowotworów złośliwych wymagających leczenia operacyjnego i zmniejszyło koszty związane z niepotrzebnymi zabiegami operacyjnymi. BAC jest badaniem dodatkowym, które przede wszystkim pomaga wytypować osoby wymagające operacji tarczycy ze względu na charakter nowotworowy guzów tarczycy (wykrytych w badaniu przedmiotowym lub w USG).

Podstawowe wiadomości o BAC

Biopsję aspiracyjną cienkoigłową tarczycy wykonuje się pod kontrolą USG (BACC – biopsja aspiracyjna cienkoigłowa celowana). Pozwala to na precyzyjne wytypowanie najbardziej podejrzanych zmian do biopsji i umożliwia kontrolę położenia igły w zmianie, dając pewność, że materiał pobrano z właściwego miejsca. Badanie można wykonywać w warunkach ambulatoryjnych.

Przygotowanie do biopsji

Pacjent musi wyrazić osobną zgodę na wykonanie BAC (w przypadku dzieci zgodę wyrażają rodzice lub opiekunowie prawni). Badanie nie wymaga jednak żadnego specjalnego przygotowania, z wyjątkiem osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe: na 3-5 dni przed BAC powiny one odstawić klopidogrel, zastępując go heparyną drobnocząsteczkową, a BAC wykonuje się najwcześniej po 8 h od wstrzyknięcia dawki heparyny. Zamianę leku na heparynę można również rozważyć u chorych stosujących acenokumarol lub warfarynę.

Badanie nie wymaga specjalnego znieczulenia. Można zastosować nasiękowe znieczulenie skóry.

Sprzęt

Tarczyca jest bardzo dobrze unaczyniona, dlatego do badania używa się cienkich igieł, o średnicy 0,4-0,6 mm (23-27 G). Są to typowe igły do wstrzyknięć, bez prowadnic. Jeśli używa się igieł grubszych, aspiraty zawierają głównie krew, która wypłukuje materiał komórkowy, przez co rozmazy mogą być niediagnostyczne.

Technika biopsji

Badanie wykonuje się u chorego w pozycji leżącej, z głową lekko odchyloną do tyłu. Ze względu na ruchomość tarczycy w trakcie badania pacjent nie powinien przełykać ani mówić. W przypadku zmian wyjątkowo trudnych do nakłucia (położonych głęboko, n...