Wstęp

Ultrasonografia to podstawowa metoda obrazowania gruczołu tarczowego. Jej wartość wynika z dużej czułości, nienarażenia pacjenta na szkodliwe promieniowanie, prostoty, powtarzalności wyników, szybkości ich uzyskiwania, łatwej dostępności i niskich kosztów.

Ultrasonografia jest bardzo przydatna w diagnostyce wola miąższowego i guzkowego oraz autoimmunologicznych i zapalnych chorób tarczycy. Badanie to nie wykrywa ektopii gruczołu tarczowego, ma także małą swoistość w diagnostyce różnicowej guzków łagodnych i złośliwych. Jest stosowane natomiast w typowaniu guzków tarczycy do biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (BAC), mającej największą wartość prognostyczną w przedoperacyjnej diagnostyce zmian ogniskowych gruczołu tarczowego. Ponadto ultrasonografia zwiększa czułość BAC, a to dzięki możliwości kontrolowania położenia igły biopsyjnej.

Cechy ultrasonograficzne przemawiające za złośliwością guzków tarczycy to:

• lity charakter i obniżona echogeniczność
• nieregularne granice
• mikrozwapnienia
• wymiar przednio-tylny większy od poprzecznego
• wzmożony przepływ centralny
• obecność patologicznych węzłów chłonnych w obrębie szyi.
  
  

Być może nowa technika – elastografia – oceniająca twardość tkanek, zwiększy w przyszłości moc diagnostyczną ultrasonografii w wykrywaniu raka tarczycy.

Ultrasonografia jest też stosowana w leczeniu niektórych łagodnych guzów tarczycy metodą przezskórnych iniekcji 96-98% etanolu, ablacji laserowej, ablacji prądem o częstotliwości radiowej oraz skupioną wiązką ultradźwięków o dużej mocy.

Podstawowe wiadomości

Podstawy fizyczne

Ultrasonografia opiera się na emisji fal dźwiękowych o wysokiej częstotliwości i rejestracji wiązki odbitej. Fale ultradźwiękowe są pochłaniane, odbijane i rozpraszane – w zależności od właściwości tkanek, określanej jako impedancja akustyczna, będącej pochodną ich gęstości i sprężystości. Zjawisko odbicia fali powstaje na granicy ośrodków o różnej impedancji akustycznej.

Budowa aparatu USG

Zasadniczym elementem aparatury jest głowica zawierająca przetworniki piezoelektryczne. Piezoelektryk przetwarza sygnał elektryczny na fale ultradźwiękowe i odwrotnie. Głowica jest zatem jednocześnie nadajnikiem i odbiornikiem ultradźwięków. Odebrane fale są przetwarzane na sygnał elektryczny, a ten – na impuls świetlny na ekranie monitora. Intensywność świecenia zależy od amplitudy zarejestrowanej fali odbitej.

Do badania tarczycy używa się głowic liniowych o wysokiej częstotliwości, rzędu 5-12 MHz (najczęściej 7,5 MHz), obrazujących z dobrą rozdzielczością narządy położone powierzchownie. Współczesna aparatura pozwala rozróżnić struktury o średnicy 2-3 mm.