Zespoły oporności na hormony tarczycy
Tomasz Bednarczuk, Marek Niedziela
Wstęp
Zespół sugerujący niewrażliwość tkanek na działanie hormonów tarczycy po raz pierwszy opisali Samuel Refetoff i wsp. w 1967 r. W 1986 r. opisano receptory jądrowe dla hormonów tarczycy (TR – thyroid hormone receptors, TR – thyroid receptors), a 3 lata później zidentyfikowano pierwsze mutacje w genie kodującym TRβ (THRB) i powiązano zespół oporności na hormony tarczycy (RTH – resistance to thyroid hormone) z mutacjami TRβ.
W ostatnich latach pojawiły się liczne nowe informacje na temat działania receptorów jądrowych dla hormonów tarczycy. Regulacja ekspresji genów docelowych przez TR jest bardzo złożona. Istotne są m.in.:
- aktywny transport T4 i T3 przez błonę komórkową
- wewnątrzkomórkowy metabolizm hormonów tarczycy przez dejodynazy jodotyroninowe
- szybkości transportu T3 do jądra komórkowego
- zdolność receptorów jądrowych dla hormonów tarczycy do tworzenia homo- i heterodimerów z innymi receptorami jądrowymi
- wiązanie receptorów jądrowych dla hormonów tarczycy z promotorami genów docelowych
- wiązanie receptorów jądrowych dla hormonów tarczycy z T3
- interakcja receptorów jądrowych dla hormonów tarczycy z innymi czynnikami białkowymi (korepresorami lub koaktywatorami)
- inicjacja transkrypcji genów zależnych od hormonów tarczycy.
W ostatnich latach opisano też mutacje w genach kodujących białka transportujące hormony tarczycy i wpływające na metabolizm hormonów tarczycy. Dlatego postuluje się, żeby pojęcie „zespołów zmniejszonej wrażliwości na hormony tarczycy” (RSTH – reduced sensitivity to thyroid hormone) obejmowało: