Odkrycie struktur anatomicznych

Gruczoły dokrewne, takie jak przysadka, szyszynka, tarczyca i gonady, były znane jako makroskopowe struktury anatomiczne już w starożytności. Pozostałe zostały opisane dopiero w czasach nowożytnych. Nadnercza zostały opisane w XVI w. przez Eustachiusza, a przytarczyce dopiero w 1880 r. przez Sandstroema. W 1869 r. Paul Langerhans odkrył wyspy trzustkowe, które zostały nazwane jego nazwiskiem (wyspy lub wysepki Langerhansa).

Narodziny endokrynologii

Za chwilę narodzin endokrynologii można uznać lata 1835 i 1840, kiedy irlandzki lekarz Robert Graves (1797-1853) i niemiecki Karl von Basedow (1799-1854) opisali główne objawy tej formy nadczynności tarczycy, która dzisiaj jest nazywana chorobą Gravesa-Basedowa. Istotny jest też rok 1845, bo wtedy brytyjski lekarz Tomasz Addison powiązał objawy choroby, później nazwanej jego nazwiskiem, z uszkodzeniem nadnerczy.

Odkrycie hormonów

W roku 1895 polscy uczeni Napoleon Cybulski, profesor fizjologii na Uniwersytecie Jagiellońskim (1854-1919), i jego ówczesny asystent, późniejszy profesor histologii na Uniwersytecie Lwowskim, Władysław Szymonowicz (1869-1939) odkryli pierwszy hormon – adrenalinę.

Uczeni ci zaobserwowali, że obustronne usunięcie nadnerczy powoduje u psów spadek ciśnienia tętniczego, któremu można zapobiec, wstrzykując wodny wyciąg rdzenia nadnerczy. Wykazali również, że wyciąg ten podwyższa ciśnienie krwi u zwierząt z zachowanymi nadnerczami, a aktywna substancja, którą nazwali nadnerczyną, jest obecna nie tylko w nadnerczach, ale także we krwi żylnej wypływającej z nadnerczy. Później, w 1901 r., „nadnerczyna” (adrenalina) została wyizolowana przez Japończyka Jokichi Takamine (1854-1922), który opisał też jej budowę chemiczną.

Stopniowo odkrywano kolejne hormony i opisywano kolejne choroby o podłożu hormonalnym. W 1914 r. amerykański uczony Edward Kendall (1886-1972) wyizolował hormon tarczycy – tyroksynę. W 1921 r. kanadyjski badacz Frederic Banting (1891-1941) wspólnie z Charlesem Bestem (1895) odkrył insulinę, potwierdzając wcześniejsze podejrzenia, że cukrzyca (wg obecnego mianownictwa cukrzyca typu 1) jest spowodowana niedoborem tego hormonu, a podanie insuliny skutecznie zwalcza jej objawy. Za to odkrycie Bantinga uhonorowano Nagrodą Nobla. Strukturę chemiczną insuliny opisał trzydzieści lat później (1954) amerykańsko-brytyjski biochemik Frederic Sanger, w 1958 r. wyróżniony za tę pracę Nagrodą Nobla.

W 1921 r. amerykańscy badacze Herbert Evans (1882-1971) i Joseph Long odkryli przysadkowy hormon wzrostu. Kolejne były parathormon (James Collip, 1925 r.), prolaktyna (P. Stricker i F. Grueter, 1929 r.), hormony steroidowe – estron, androsteron, t...