Wstęp

Endokrynopatie mogą przebiegać z bardzo charakterystycznymi obrazami klinicznymi, określanymi jako rozpoznania uliczne (np. akromegalia, zespół Cushinga, choroba Addisona czy orbitopatia tarczycowa). Istotne znaczenie mają dane z wywiadu dotyczące rodzaju dolegliwości, występowania chorób w rodzinie, wieku wystąpienia pierwszych objawów chorobowych, ich nawrotowości oraz chorób towarzyszących. Proponowane w oparciu o rozpoznanie wstępne badania dodatkowe, w tym badania hormonalne, muszą uwzględniać rytmy dobowe i opierać się na testach dynamicznych – pobudzających (w diagnostyce niedoczynności gruczołu) lub hamujących (przy podejrzeniu jego nadczynności).

Niedoczynność gruczołów wymaga przewlekłego leczenia zastępczego hormonami egzogennymi. Każdy proces terapeutyczny wymaga monitorowania skuteczności leczenia, a także obserwacji w kierunku nawrotu endokrynopatii. Dzięki właściwemu i wczesnemu rozpoznaniu oraz szybkiemu włączeniu optymalnego leczenia i pełnemu monitorowaniu przebiegu choroby obecnie znacznie rzadziej obserwuje się krańcowo nasilone postacie endokrynopatii, przełomy w ich przebiegu (jak przełom tarczycowy, przełom hipometaboliczny lub przełom nadnerczowy).

Ostatnie postępy endokrynologii

• Niezwykle dynamicznie rozwijają się zarówno klasyczne metody obrazowania (USG, TK, MR), jak diagnostyka izotopowa, wykorzystująca substancje metabolizowane przez poszczególne gruczoły (np. ¹³¹I, MIBG ¹³¹I, PET z użyciem ¹⁸F-dopaminy) lub ligandy receptorów (np. scyntygrafia receptorów somatostatynowych).
• Z postępem technologicznym i dostępnością badań obrazowych wiąże się narastający problem incydentaloma, czyli przypadkowo wykrywanych guzów gruczołów wydzielania wewnętrznego.
• Postęp dokonuje się również w zakresie badań morfologicznych, biopsji chorobowo zmienionego gruczołu lub zmian ogniskowych oraz weryfikacji histopatologicznej usuniętych chirurgicznie tkanek. Rozwój metod immunohistochemicznych – w tym receptorowych – stał się podstawą diagnostyki guzów przysadki oraz guzów neuroendokrynnych i ważną metodą ułatwiającą wybór metody leczenia.
• Dynamicznie rozwija się diagnostyka genetyczna endokrynopatii.
• Istotny postęp dokonuje się w leczeniu endokrynopatii:
  • w guzach gruczołów wydzielania wewnętrznego szeroko stosuje się leczenie operacyjne radykalne lub cytoredukcyjne, coraz precyzyjniej ukierunkowaną radioterapię (np. jod promieniotwórczy w chorobach tarczycy czy pierwiastki promieniotwórcze sprzęgnięte z analogami somatostatyny w leczeniu guzów neuroendokrynnych)
  • rozwija się również farmakoterapia wykorzystująca analogi neurohormonów i neurotransmiterów (np. leki z grupy agonistów receptora dopaminowego w leczeniu hiperprolaktynemii czy analogi somatostatyny w leczeniu akromegalii i guzów neuroendokrynnych).