Wprowadzenie

Budowa tylnego płata przysadki

Tylny płat przysadki (neurohypophysis) w czasie embriogenezy powstaje z neuroektodermy dna III komory mózgu. Jest zbudowany z zakończeń aksonalnych neuronów podwzgórza, których ciała komórkowe tworzą parzyste, podwzgórzowe jądra nadwzrokowe i przykomorowe, oraz z komórek glejowych. Długie aksony tych neuronów, będące elementem dróg podwzgórzowo-przysadkowych, przebiegają w szypule (lejku) przysadki. W zakończeniach tych aksonów znajdują się liczne ziarnistości wydzielnicze zawierające zmagazynowane hormony peptydowe: wazopresynę i oksytocynę. Unaczynienie pochodzi z tętnic przysadkowych dolnych (odgałęzienia tętnicy szyjnej wewnętrznej). Krew żylna z tego obszaru spływa do zatok jamistych i żył szyjnych wewnętrznych.

Fizjologia wydzielania hormonów tylnego płata

Wazopresyna i oksytocyna są oligopeptydami zbudowanymi z 9 aminokwasów. Znajdujący się w ich cząsteczce sześcioaminokwasowy pierścień jest wynikiem obecności mostka dwusiarczkowego pomiędzy cząsteczkami cysteiny zlokalizowanymi w pozycjach 1 i 6. Synteza prohormonów wazopresyny i oksytocyny zachodzi w retikulum endoplazmatycznym neuronów podwzgórza. Wazopresyna jest wytwarzana w innych neuronach niż oksytocyna – ponad 80% neuronów jądra nadwzrokowego produkuje wazopresynę, a tylko nieliczne oksytocynę, która z kolei jest wytwarzana głównie w jądrach przykomorowych (zwłaszcza u ciężarnych i w czasie karmienia piersią). Po wytworzeniu cząsteczek prohormonów są one magazynowane w ziarnistościach wydzielniczych i transportowane wzdłuż mikrotubul długich aksonów lejka do tylnego płata przysadki. W trakcie przesuwania się w szypule przysadki działają na nie peptydazy, które odcinają białka nośnikowe (zwane neurofizynami), co prowadzi do powstania ostatecznej cząsteczki hormonu. Może ona być magazynowana w zakończeniach aksonów lub – w zależności od potrzeb – wydzielana do naczyń włosowatych płata tylnego. Uważa się, że zgromadzony w neuronach tylnego płata zapas wazopresyny wystarcza na pokrycie podstawowego wydzielania przez 2-4 tygodnie. Po przeniknięciu do krwiobiegu cząsteczki wazopresyny i oksytocyny nie łączą się z białkami osocza i są przenoszone w postaci rozpuszczonej w osoczu.

Na szybkość produkcji i wydzielania hormonów tylnego płata przysadki mają wpływ liczne czynniki fizyczne, nerwowe i hormonalne. Działanie tych czynników przekłada się na wydzielanie neurotransmiterów w licznych połączeniach synaptycznych tworzonyc...

Działanie wazopresyny i regulacja jej wydzielania