Wstęp

Choroby tarczycy przebiegają najczęściej z zaburzeniami jej budowy lub czynności. Zarówno powiększenie tarczycy, jak i jej nieprawidłowa czynność mogą być przyczyną zgłaszanych przez chorych dolegliwości. Następstwa tych zaburzeń znajdują również wyraz w badaniu przedmiotowym.

Prawidłowa tarczyca w badaniu klinicznym

Gruczoł tarczowy położony jest w przednio-dolnej części szyi, do przodu od przełyku i tchawicy, pomiędzy tętnicami szyjnymi wspólnymi. W prawidłowych warunkach jest niewidoczny i niewyczuwalny (w przybliżeniu uznaje się, że płaty nie są większe niż dystalny paliczek kciuka osoby badanej; u dorosłego równoważne jest to mniej więcej wymiarom 4 × 2 × 2 cm, co odpowiada masie gruczołu 15-30 g).

Technika badania tarczycy

Zaburzenia budowy tarczycy można ocenić, oglądając szyję i badając ją palpacyjnie. Najwięcej wnosi oglądanie szyi podczas połykania, przy świetle padającym zza badającego. Wzrokowo można stwierdzić zarysy wola, a także pośrednie objawy wola zamostkowego w postaci zespołu żyły głównej górnej: rozszerzone żyły powierzchowne na szyi i u jej podstawy oraz zasinienie twarzy. Na szyi mogą być widoczne powiększone węzły chłonne i zaczerwienienie skóry w przebiegu procesu zapalnego.

Badanie palpacyjne może polegać na obmacywaniu szyi od przodu, kciukiem, z równoczesnym oglądaniem szyi, lub od tyłu, zza chorego, oburącz, trzema palcami – II-IV (wadą jest niemożność oglądania szyi). Palpacyjnie można ocenić granice i rozmiar płatów, obecność guzów i spoistość gruczołu, przesuwalność wobec otaczających struktur, okoliczne węzły chłonne. Zwykle nie udaje się wyczuć guzów małych, o średnicy <1 cm. Wykazano jednak, że wśród zmian ogniskowych o średnicy powyżej 2 cm stwierdzonych w badaniu USG aż ⅓ zostaje przeoczona w badaniu klinicznym.

Objawy chorób tarczycy

Wywiad

W wywiadach należy uwzględnić zwłaszcza informacje dotyczące:

• podaży jodu
• przebytego napromieniania okolicy głowy i szyi
• przyjmowania leków wpływających na czynność tarczycy (np. amiodaronu, węglanu litu, preparatów jodu, interferonu)
• przebytych badań z użyciem jodowego środka kontrastowego
• chorób występujących w rodzinie (nadczynności i niedoczynności tarczycy, raka tarczycy, chorób autoimmunologicznych, takich jak cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, bielactwo, łuszczyca, niedokrwistość czy miastenia ciężka rzekomoporaźna).

Ból szyi

Ból szyi (samoistny, ale także stwierdzany przy obmacywaniu), promieniujący do uszu i żuchwy, nasilający się przy połykaniu, stwierdza się w: