Wstęp

U mężczyzn wraz z wiekiem następują zmiany w wydzielaniu wielu hormonów, w tym androgenów. Jest to naturalny proces będący konsekwencją starzenia i zmian inwolucyjnych osi podwzgórzowo-przysadkowo-gonadowej.

Definicja

Zespół niedoboru testosteronu (TDS – testosterone deficiency syndrome) to występujący u mężczyzn zespół objawów klinicznych i zmian biochemicznych spowodowanych zmniejszeniem wytwarzania androgenów lub wrażliwości na nie, do których dochodzi w wyniku starzenia się. Zespół ten może znacznie pogarszać jakość życia i negatywnie wpływać na czynność wielu narządów i układów.

Epidemiologia

Częstość występowania obniżonego stężenia testosteronu u mężczyzn zmienia się z wiekiem. Odsetek mężczyzn z całkowitym stężeniem testosteronu <11 nmol/l (3,2 ng/ml) wynosi:

• w wieku 45-60 lat – 10-15%
• w wieku 60-69 lat – 20%
• w wieku 70-79 lat – 30%
• po 80 r.ż. – 40%.
  
  

Częstość występowania zespołu niedoboru testosteronu różni się znacznie w zależności od przyjętych kryteriów diagnostycznych. Przyjmując za kryterium rozpoznania całkowite stężenie testosteronu <2,5 ng/ml oraz obecność 3 z 8 objawów hipogonadyzmu męskiego (wymienionych w tabeli 1) wykazano, że zespół niedoboru testosteronu występuje u 6-12% mężczyzn po 45 r.ż. Wyniki najnowszych obserwacji z badania European Male Aging Study wskazują jednak, że częstość występowania TDS jest mniejsza i wynosi około 2-3% mężczyzn w starszym wieku.

Niedobór testosteronu jest istotnym i niezależnym czynnikiem ryzyka zgonu z powodu choroby wieńcowej oraz chorób układu oddechowego.

Patogeneza

Zespół niedoboru testosteronu jest hipogonadyzmem mieszanym, powstającym na tle zmian zachodzących w gonadach, podwzgórzu i przysadce.

Zmiany w podwzgórzu i przysadce

Wraz z wiekiem dochodzi do zaburzeń:

• pulsacyjnego wydzielania gonadoliberyny (GnRH) (tzw. dysregulacja podwzgórzowego generatora pulsów)
• wydzielania LH – hormonu luteinizującego (pulsy mają mniejszą częstotliwość i amplitudę).