Wstęp

Przewlekła choroba nerek jest dziś uznawana za epidemię cywilizacyjną, podobnie jak cukrzyca, otyłość i nadciśnienie tętnicze. U większości chorych leczonych z powodu chorób układu krążenia (a zwłaszcza z powodu choroby wieńcowej) wykrywa się cechy przewlekłego uszkodzenia nerek. Upośledzona czynność wydalnicza nerek jest czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego równoważnym z tzw. klasycznymi czynnikami ryzyka. Niewydolność nerek wpływa też istotnie na leczenie, m.in. na dobór i dawkowanie wielu leków.

Podstawowe informacje o przewlekłej chorobie nerek

Temat omówiono szczegółowo w tomie „Nefrologia”, w tym rozdziale opisano tylko najważniejsze zagadnienia.

Definicja

Niedawno wprowadzone określenie przewlekłej choroby nerek (PChN) jest szersze niż termin przewlekła niewydolność nerek:

• pierwsze stadium PChN obejmuje też cechy uszkodzenia nerek – takie jak białkomocz czy mikroalbuminuria, charakteryzujące się przewlekłością (tj. nieustępujące przez 3 lub więcej miesięcy), ale występujące u osoby z prawidłowym przesączaniem kłębuszkowym
• kolejne cztery stadia PChN wyróżnia się w oparciu o wielkość filtracji kłębuszkowej; ostatnie 5 stadium to schyłkowa niewydolność nerek, w której konieczne jest rozpoczęcie terapii nerkozastępczej (dializoterapii lub przeszczepienia nerki).
  
  

Do przewlekłej niewydolności nerek zalicza się stadia 3-5 przewlekłej choroby nerek (przesączanie kłębuszkowe <60 ml/min).

Epidemiologia

Przewlekła choroba nerek jest problem medycznym o znaczeniu globalnym. Stwierdza się ją u ok. 13% mieszkańców USA >20 r.ż. Analizy przeprowadzone w Polsce wskazują na podobną częstość występowania przewlekłej choroby nerek (nawet do 16% dorosłych). Głównymi przyczynami coraz większej zapadalności są:

• otyłość
• cukrzyca
• nadciśnienie tętnicze
• starzenie się społeczeństwa.

Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego w PChN

Każde ze stadium przewlekłej choroby nerek ma swoją specyfikę, a ryzyko sercowo-naczyniowe rośnie stopniowo wraz z obniżaniem przesączania kłębuszkowego, przy czym w stadium 4 i 5 zależność ta przybiera charakter wykładniczy. Klasyfikację PChN i stopnia ryzyka sercowo-naczyniowego związanego z upośledzoną czynnością wydalniczą nerek przedstawiono w tabeli 1.

Według aktualnych wytycznych przesiewowym badaniom w kierunku przewlekłej choroby nerek powinno się poddać wszystkie osoby z uznanymi czynnikami ryzyka choroby (tab. 2).

Do tej grupy zalicza się większość pacjentów z chorobami układu krążenia.

W celu oceny stadium przewlekłej choroby nerek, a także późniejszej oceny ryzyka sercowo-naczyniowego należy w pierwszej kolejności: