Wstęp

W poprzednich rozdziałach zostały opisane komorowe zaburzenia rytmu przyjmujące formę klasycznych częstoskurczów komorowych. Istnieją jednak zaburzenia rytmu pochodzenia komorowego, które nie mogą być uznane za częstoskurcz komorowy, np. powszechnie występujące ekstrasystolie komorowe czy parasystolie komorowe, a także bardzo rzadkie i nietypowe arytmie, np. przyspieszony rytm komorowy, częstoskurcz dwukierunkowy, nawrotny częstoskurcz międzyodnogowy, uporczywy częstoskurcz komorowy czy częstoskurcz pęczkowy.

Te komorowe zaburzenia rytmu mogą, podobnie jak w klasycznych częstoskurczach, występować i w sercu bez zmian strukturalnych, i na tle uszkodzenia miokardium (i to właśnie uszkodzenie serca decyduje o obrazie klinicznym). W zdrowym sercu napad arytmii jest najczęściej bezobjawowy, w sercu uszkodzonym najczęściej powoduje zaburzenia hemodynamiczne. Leczenie obejmuje farmakoterapię antyarytmiczną oraz techniki elektryczne – kardiowersję, defibrylację, ablację.

Postacie kliniczne i definicje

Ekstrasystolia komorowa (ExV)

Pojedyncze ekstrasystolie komorowe to dodatkowe pobudzenie, które powstaje w ektopowym ognisku w lewej lub prawej komorze. Cechą charakterystyczną jest to, że pojawia się przedwcześnie w relacji do wiodącego rytmu zatokowego (ryc. 1). Istnieją różne nazwy tej formy arytmii komorowej – premature ventricular beat (PVB) czy premature ventricular contraction (PVC), czyli przedwczesny skurcz komorowy. Ostatni termin, używany najczęściej, nie jest prawidłowy, bo sugeruje skojarzenie impulsu elektrycznego zapisanego w elektrokardiogramie z czynnością mechaniczną komory, co nie zawsze jest prawdą: przykładem może być komorowe pobudzenie wtrącone (concealed ventricular extrasystole), które najczęściej nie generuje skurczu komór.

Bigeminia i trigeminia

Jeśli ekstrasystolia komorowa okresowo występuje na przemian z rytmem zatokowym to określana jest jako rytm dwojaczy lub trojaczy:

• bigeminia komorowa (rytm dwojaczy) polega na tym, że jedna ekstrasystolia komorowa przypada na jedno prawidłowe pobudzenie zatokowe
• trigeminia komorowa (rytm trojaczy) to pojedyncza ekstrasystolia komorowa na przemian z dwoma pobudzeniami pochodzenia zatokowego.

Parasystolia komorowa (PaV)

Klasycznie parasystolia to forma podwójnego rytmu, generowanego w dwóch ośrodkach, które konkurencyjnie i niezależnie dają rytm sercu. W definicji klasycznej zakłada się istnienie rytmu parasystolicznego i dominującego (najczęściej zatokowego), przy czym rytm parasystoliczny nie podlega wpływom rytmu dominującego. Generowane pobudzenia prowadzą do depolaryzacji miokardium, a odstępy między wyładowaniami są wielokrotnością podstawowego interwału jednego lub drugiego rytmu.