Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Wielka Interna. Kardiologia” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Infekcyjne zapalenie wsierdzia

Tomasz Hryniewiecki

Few diseases present greater difficulties in the way of diagnosis than malignant endocarditis…

William Osler, 1885

Rozpoznanie [zapalenia wsierdzia] … jest niepewne, wprost niemożliwe...

Antoni Gluziński, 1905

Wstęp

Infekcyjne zapalenie wsierdzia (IZW) jest chorobą związaną z obecnością mikroorganizmów na wsierdziu, najczęściej zastawkowym. Przebieg kliniczny IZW jest zwykle ciężki, choroba często wymaga skojarzonego, intensywnego leczenia przeciwbakteryjnego i chirurgicznego. Skuteczność leczenia w dużym stopniu zależy od szybkości jego rozpoczęcia po ustaleniu właściwego rozpoznania.

Diagnostyka jest często trudna z powodu zróżnicowanego obrazu klinicznego i objawów ze strony wielu narządów. Problemy diagnostyczno-terapeutyczne sprawiają zwłaszcza chorzy z ujemnymi posiewami krwi. W celu poprawy skuteczności diagnostyki i leczenia IZW na świecie opracowano liczne standardy postępowania: w Polsce przyjęto zalecenia European Society of Cardiology (ESC). Najbardziej znane i mające najdłuższą historię są kolejne wersje wytycznych amerykańskich towarzystw kardiologicznych (American Heart Association/American College of Cardiology). Ostatnia ich modyfikacja (z 2007 r.) dotyczyła profilaktyki IZW i miała charakter przełomowy, istotnie bowiem ograniczyła wskazania do jej stosowania. Zmiana ta była głównym impulsem do przedstawienia w 2009 r. kolejnej wersji standardów europejskich, które w dużej części zostały uwzględnione w niniejszym rozdziale.

Definicja

Infekcyjne zapalenie wsierdzia

Infekcyjne zapalenie wsierdzia to choroba zapalna rozwijająca się w związku z obecnością mikroorganizmów głównie na wsierdziu, najczęściej zastawkowym, ale także na śródbłonku dużych naczyń klatki piersiowej, najczęściej nieprawidłowo połączonych (np. u osób z przetrwałym przewodem tętniczym). Przyczyną choroby może być również zakażenie protez zastawkowych, naczyniowych lub innych sztucznych materiałów w świetle jam serca i naczyń klatki piersiowej (elektrod stymulatorów, kardiowerterów-defibrylatorów, okluderów, cewników).

Z powodu odmienności w przebiegu choroby, zalecanym leczeniu i rokowaniu IZW dzieli się na cztery podstawowe typy w zależności od lokalizacji zakażenia i obecności sztucznego materiału:

  • IZW na zastawkach naturalnych lewego serca
  • IZW na zastawkach sztucznych lewego serca
  • IZW prawego serca
  • IZW związane z wszczepionymi urządzeniami.

Wegetacja

Jest to charakterystyczna dla IZW zmiana patomorfologiczna: bezpostaciowa masa różnej wielkości, utworzona z płytek krwi i włóknika, zawierająca liczne mikroorganizmy i komórki zapalne (ryc. 1).