Wstęp

Zakrzepica tętnicza jest jednym z najcięższych powikłań naczyniowych i jednocześnie jedną z najczęstszych przyczyn ostrego niedokrwienia kończyn. Zakrzepica może objąć każdą tętnicę obwodową. Szczególną grupą są pacjenci, u których zakrzepica tętnicza wiąże się z niedrożnością protezy naczyniowej, pomostu z żyły własnej lub wszczepionego stentu.

Przyczyny

Zakrzepica tętnicza może być spowodowana:

• zmianami zakrzepowymi rozwijającymi się na podłożu nasilonych zmian miażdżycowych. Podobnie jak w przypadku naczyń wieńcowych czy mózgowych do powstania zmian zakrzepowych może prowadzić pęknięcie blaszki miażdżycowej i zakrzep powstający w jej obrębie, a następnie ulegający progresji w kierunku światła naczynia
• zatorem tętniczym (zakrzepica rozwija się wtedy obwodowo od lokalizacji materiału zatorowego)
• urazem naczynia (bezpośrednią przyczyną zakrzepicy może być nie tylko rozerwanie czy przecięcie tętnicy, ale również jej stłuczenie, zmiażdżenie lub krwiak śródścienny)
• uciskiem z zewnątrz (w zespołach uciskowych albo w przebiegu krwiaka lub guza w okolicy pęczka naczyniowego)
• chorobami zapalnymi naczyń
• stanem nadkrzepliwości (zwłaszcza w przebiegu zespołu antysfolipidowego, czerwienicy, nadpłytkowości, chorób nowotworowych, zespołu nerczycowego i chorób zapalnych jelit)
• stosowaniem niektórych leków, np. glikokortykosteroidów, cytostatyków czy heparyny (w przebiegu małopłytkowości poheparynowej)
• stosowaniem niektórych używek i narkotyków (np. kokainy)
• rozwarstwieniem naczynia, zwłaszcza aorty i tętnic biodrowych (w rozwarstwieniu aorty może dojść do odwarstwienia lub niedrożności ujść naczyń trzewnych lub naczyń kończyn)
• tętniakiem (gdy zakrzepy w jego świetle doprowadzają do niedrożności, co szczególnie często obserwuje się w tętniakach tętnicy podkolanowej)
• zespołem hipoperfuzji obwodowej spowodowanym centralizacją krążenia (w szczególności u chorych niestabilnych hemodynamicznie przyjmujących aminy presyjne) lub odwodnieniem (np. w wyniku działania wysokich temperatur, leków moczopędnych lub alkoholu)
• zakażeniem HIV (niedawno opisane przypadki).

Obraz kliniczny

Nie ma klasycznych objawów zakrzepicy tętniczej naczyń obwodowych, symptomatologia jest niezwykle zróżnicowana. Za nasilenie objawów odpowiadają zarówno lokalizacja zakrzepicy, jak i stopień rozwoju krążenia obocznego kompensującego objawy niedokrwienia oraz dynamika zaburzeń: u chorych z dobrze rozwiniętym krążeniem obocznym epizod zakrzepicy tętniczej może pozostać niezauważony, a w razie gwałtownego przebiegu zakrzepicy w istotnej hemodynamicznie lokalizacji objawy są często bardzo nasilone i przyjmują postać ostrego niedokrwienia.