Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Wielka Interna. Kardiologia” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Zaburzenia lipidowe

Andrzej Folga, Artur Mamcarz

Wstęp

Zaburzenia gospodarki lipidowej obejmują nieprawidłowości poszczególnych frakcji lipoprotein, prowadzące do rozwoju powikłań naczyniowych związanych m.in. z aktywacją procesów zapalnych i zachwianiem równowagi procesów krzepnięcia. Uszkodzenie śródbłonka aktywuje procesy patofizjologiczne odpowiedzialne za zmiany budowy naczyń (np. ich zwężenie) i wywołujące niedokrwienie.

Definicje

Rozpoznanie zaburzeń lipidowych opiera się na prostym i powszechnie dostępnym oznaczeniu lipidogramu na czczo (po 8- lub 12-godzinnej przerwie nocnej w przyjmowaniu pokarmów). Na standardowy lipidogram składa się oznaczenie 4 podstawowych frakcji: cholesterolu całkowitego (TC), triglicerydów (TG), frakcji cholesterolu HDL (HDL-C) i LDL (LDL-C). Prawidłowe wartości poszczególnych frakcji lipidowych przedstawia tabela 1. Na podstawie uzyskanych wyników rozpoznaje się jedno z poniższych zaburzeń:

  • hipercholesterolemia – stężenie cholesterolu całkowitego ≥190 mg/dl (≥5,0 mmol/l) lub LDL-C ≥115 mg/dl (≥3,0 mmol/l)
  • hipertriglicerydemia – stężenie triglicerydów ≥150 mg/dl (≥1,7 mmol/l)
  • hiperlipidemia mieszana – podwyższone stężenia cholesterolu całkowitego lub LDL-C oraz triglicerydów
  • niskie stężenie HDL-C – <40 mg/dl (<1,0 mmol/l) u mężczyzn i <45 mg/dl (<1,2 mmol/l) u kobiet.

Dodatkowo wyróżnia się dyslipidemię pierwotną, będącą skutkiem oddziaływań środowiskowych i uwarunkowań genetycznych, oraz dyslipidemię wtórną, występującą w przebiegu różnych schorzeń lub spowodowaną działaniem leków (tab. 2).

Epidemiologia

Zaburzenia lipidowe są jedną z podstawowych przyczyn chorób układu krążenia. Problem dotyczy 60% dorosłych Polaków, czyli prawie 18 mln osób. Wraz z wiekiem u obu płci zwiększa się stężenie cholesterolu całkowitego. Ocenia się, że zaburzenia lipidowe występują u 78% osób z podwyższonym ryzykiem sercowo-naczyniowym, ale bez objawów (wynik w skali SCORE ≥5%). Zwiększone stężenie triglicerydów jest częstsze u mężczyzn (38%) niż u kobiet (23%), niskie stężenie HDL-C występuje z taką samą częstością u obu płci (16-17%, dane z badań: NATPOL, SPOK, WOBASZ).

Metabolizm lipidów

Metabolizm lipidów w organizmie człowieka przedstawia rycina 1. W prawidłowej diecie tłuszcze zaspokajają 35% zapotrzebowania kalorycznego. W jelitach wchłaniane jest 30-50% dostarczanego z pokarmem cholesterolu. Większość cholesterolu obecnego w jelitach (70%) to cholesterol endogenny, produkowany w wątrobie (do 1 g/24 h m.in. przy udziale reduktazy HMG-CoA) hamowany przez statyny i wydalany z żółcią. Cholesterol jest wykorzystywany do syntezy hormonów steroidowych, błon komórkowych i kwasów żółciowych. Triglicerydy są magazynowane w adipocytach jako źródło energii.