Wstęp

Zaburzenia rytmu serca są częstą przyczyną wizyt u lekarza. Wynika to najczęściej z uporczywego i przykrego uczucia napadów kołatania serca, czemu towarzyszy strach, zasłabnięcie lub nawet omdlenie. Pod względem klinicznym rozróżniamy dwa główne typy arytmii:

• z wolnym rytmem serca (bradyarytmie)
• z szybkim rytmem serca (tachyarytmie).
  
  

Częstoskurcze komorowe należą do tachyarytmii i mogą (z wyjątkiem łagodnych postaci) być przyczyną nagłych zgonów sercowych u pacjentów z organiczną chorobą serca (np. po zawale mięśnia sercowego) lub bez niej (np. w zespole wydłużonego lub skróconego QT, zespole Brugadów).

Obraz kliniczny ściśle zależy od wydolności hemodynamicznej. Leczenie częstoskurczów komorowych polega na natychmiastowej kardiowersji bądź defibrylacji, a jeśli stan chorego jest stabilny – na podaniu leków antyarytmicznych. Możliwości zapobiegania kolejnym napadom częstoskurczów obejmują farmakoterapię, implantację kardiowerterów-defibrylatorów oraz techniki ablacji przezcewnikowej lub chirurgicznej.

Definicje

Częstoskurcz komorowy to arytmia, w której występują trzy lub więcej kolejno po sobie następujące ekstrasystolie komorowe, z częstością >100/min. Powstaje ona w układzie przewodzącym poniżej rozdwojenia pęczka Hisa lub w mięśniu roboczym komór.

Nazewnictwo w oparciu o czas trwania

Wyróżniamy:

• częstoskurcz utrwalony (gdy trwa >30 s, ale także trwający krócej, jeśli wymaga przerwania ze względu na niestabilność hemodynamiczną)
• częstoskurcz nieutrwalony (gdy trwa <30 s) – częstoskurcz ustawiczny (gdy utrzymuje się dłużej niż 50% doby).

Podział anatomiczny

Pod względem anatomicznym wyróżniamy częstoskurcze komorowe:

• jednoogniskowe
• wieloogniskowe.

Nazewnictwo w oparciu o kształt zespołów QRS

Częstoskurcz określamy jako:

• jednokształtny (monomorficzny) – gdy zapisy wszystkich zespołów QRS mają identyczny kształt
• wielokształtny (polimorficzny) – gdy każdy zespół QRS ma inny kształt
• pleomorficzny – gdy występuje kilka różnych częstoskurczów jednokształtnych (tab. 1).

Torsade de pointes

Tym mianem określa się polimorficzny częstoskurcz komorowy u chorych z wydłużeniem QT/QTc (wrodzonym lub nabytym).

Przyspieszony rytm komorowy

Jeśli częstość trzech lub więcej kolejno po sobie następujących ekstrasystolii komorowych wynosi <100/min, taką arytmię określa się mianem przyspieszonego rytmu komorowego, idiowentrykularnego albo nienapadowego częstoskurczu komorowego (ta ostatnia nazwa może być myląca, gdyż arytmia taka nie spełnia kryterium częstotliwości podanego w definicji częstoskurczu komorowego).