Zespół usidlenia tętnicy podkolanowej

Definicja

Zespół usidlenia tętnicy podkolanowej (PAES – popliteal artery entrapment syndrome) obejmuje objawy niedokrwienia goleni będące następstwem wrodzonych lub nabytych nieprawidłowości anatomicznych odpowiedzialnych za ucisk tętnicy przez nieprawidłowo położone lub nietypowo zbudowane struktury anatomiczne dołu podkolanowego.

Epidemiologia

Dokładna częstość występowania anomalii anatomicznych dołu podkolanowego nie jest znana ze względu na niewielką liczbę przypadków objawowych. W piśmiennictwie przedstawiono ponad 500 opisów zespołu usidlenia tętnicy podkolanowej. Na podstawie badań autopsyjnych częstość występowania wspomnianych nieprawidłowości anatomicznych określono na około 4%. W badaniach przesiewowych częstość występowania zespołu szacuje się na 0,2%.

Patofizjologia

W zależności od rodzaju anomalii budowy dołu podkolanowego wyróżnia się 4 podstawowe typy zespołu usidlenia. Najczęściej do ucisku tętnicy podkolanowej dochodzi z powodu jej przebiegu między głowami mięśnia brzuchatego łydki na zewnątrz jego głowy przyśrodkowej (typ 1). Podczas skurczu napinający się mięsień zwęża światło naczynia. Opisy pozostałych podstawowych typów znajdują się w podręcznikach chirurgii. Występuje również typ 5 (w którym dochodzi do ucisku żyły podkolanowej), a także czynnościowy zespół usidlenia (typ 6), szczególnie częsty u młodych sportowców wyczynowych, w którym budowa dołu podkolanowego jest prawidłowa, a naczynia dołu podkolanowego są uciskane przez silnie rozwinięte struktury mięśniowe.

Obraz kliniczny

Podstawową skargą sprowadzającą chorych do lekarza jest chromanie goleni, często związane z intensywnym wysiłkiem fizycznym. Deficyt tętna na obwodzie stwierdza się rzadko, niekiedy daje się go zaobserwować przy napięciu mięśni łydki w pozycji maksymalnego zgięcia podeszwowego lub grzbietowego stopy. Powtarzający się uraz tętnicy przez struktury ścięgniste prowadzi do uszkodzenia jej ściany, niszczenia śródbłonka i przerostu włóknistego, co może prowadzić nawet do zakrzepicy. Za zwężeniem może powstać tętniak zagrażający obwodową embolizacją. W skrajnych przypadkach może dochodzić do martwicy wymagającej amputacji stopy lub goleni.

Rozwijające się latami krążenie oboczne tłumaczy łagodny przebieg przewlekłego niedokrwienia kończyny. Po zaprzestaniu intensywnego uprawiania sportu objawy zwykle ustępują.

Powikłania

Do powikłań zespołu usidlenia tętnicy podkolanowej należą:

• zakrzep tętnicy podkolanowej
• zatorowość tętnic obwodowych.