Wstęp

Zmiany miażdżycowe w błonie wewnętrznej tętnicy zawierają rdzeń martwiczy, w którym znajdują się komórki piankowate i złogi lipidów, m.in. kryształy cholesterolu. Rdzeń jest pokryty czapeczką włóknistą z komórek śródbłonka, komórek mięśni gładkich i tkanki łącznej. Jeśli dojdzie do uszkodzenia czapeczki, na powierzchni blaszki miażdżycowej powstaje skrzeplina. W przypadku całkowitego przerwania czapeczki, na przykład w trakcie manewrów cewnikiem naczyniowym, może dojść do uwolnienia blaszki miażdżycowej i zatorowości kryształami cholesterolu (zatorowości cholesterolowej).

Definicja

Zatorowość cholesterolowa to rozsiana zatorowość kryształami cholesterolu (ateroembolizacja), które pochodzą z niestabilnych zmian miażdżycowych w tętnicach (najczęściej z aorty). Ze względu na rozmiar kryształki cholesterolu zatykają niewielkie naczynia (średnicy 100-200 μm) w wielu narządach.

Epidemiologia

Zatorowość cholesterolowa występuje głównie u starszych (>60 r.ż.) białych mężczyzn, w większości z nadciśnieniem tętniczym i palących papierosy. Często występują u nich również pozostałe czynniki ryzyka rozwoju miażdżycy (hipercholesterolemia, cukrzyca). U chorych tych nierzadko obserwuje się objawy miażdżycy tętnic wieńcowych, szyjnych lub obwodowych. Zmiany miażdżycowe w aorcie stwierdza się u 38% chorych ze zwężeniem tętnic szyjnych i 92% chorych z istotną chorobą wieńcową.

Częstość występowania zatorowości cholesterolowej szacuje się na 0,7% rocznie u pacjentów z zaawansowanymi zmianami miażdżycowymi w aorcie (dla porównania: częstość zatorowości skrzepliną wytworzoną na blaszce miażdżycowej w tej samej grupie pacjentów szacuje się na 33% rocznie).

W badaniach sekcyjnych zatory cholesterolowe stwierdza się u 15-30% chorych z zaawansowanymi zmianami miażdżycowymi w aorcie (Belenfant i wsp. u 67% pacjentów z zatorowością cholesterolową wykryli tętniaka aorty brzusznej).

Zatorowość najczęściej jest powikłaniem destabilizacji blaszki miażdżycowej podczas angiografii (około 50% przypadków) i cewnikowania serca, rzadziej chirurgii naczyniowej (około 15% przypadków). Uważa się, że może ją prowokować leczenie przeciwzakrzepowe lub fibrynolityczne. W badaniu CHEST Fukumoto i wsp. oszacowali częstość występowania zatorowości cholesterolowej na 1,4% w grupie chorych poddawanych koronarografii.

Spontaniczna postać jest znacznie rzadsza – na podstawie badań anatomopatologicznych ocenia się, że jest to 0,3-3,5% przypadków choroby.

Patofizjologia

Oderwane od blaszek miażdżycowych cząsteczki cholesterolu wędrują zgodnie z przepływem krwi do wielu narządów. Kryształki cholesterolu nie zamykają przepływu krwi w dużych naczyniach, osadzają się w końcowych tętniczkach. Indukują odpowiedź zapaln...