Wstęp

Niedomykalność zastawki mitralnej jest jedną z najczęstszych patologii zastawkowych u dorosłych. Przyczyną tak częstego występowania jest różnorodna etiologia i mechanizm tej patologii, obejmujący często nie tylko same płatki zastawki mitralnej, ale cały kompleks mitralny (płatki, nici ścięgniste, mięśnie brodawkowate, ściany komór). Innym powodem częstszego rozpoznawania tej nieprawidłowości w ostatnich kilkudziesięciu latach jest rozpowszechnienie badania echokardiograficznego, które pozwala wykryć nieszczelność zastawki także u osób bez objawów osłuchowych. Dzięki postępowi w kardiochirurgii oraz kardiologii interwencyjnej często możliwe są zabiegi naprawcze zastawki mitralnej.

Definicja

Niedomykalność zastawki mitralnej to nieszczelność lewego ujścia przedsionkowo-komorowego, polegająca na zwrotnym przepływie krwi z lewej komory do lewego przedsionka podczas skurczu lewej komory. Może być wynikiem zmian strukturalnych lub czynnościowych w obrębie pierścienia, płatków, strun ścięgnistych, mięśni brodawkowatych, lewego przedsionka lub mięśnia lewej komory.

Epidemiologia

W europejskim rejestrze wad zastawkowych serca Euro Heart Survey (obejmującym 5001 chorych) niedomykalność mitralna występuje u 25% chorych, co plasuje tę wadę na drugim miejscu pod względem częstości występowania (po stenozie zastawki aortalnej). W rejestrze nie uwzględniano jednak chorych z łagodną postacią tej wady. W 61% przypadków przyczyną choroby są zmiany degeneracyjne, w 14% reumatyczne, a w nieco >7% choroba niedokrwienna serca.

Patofizjologia

Ostra i przewlekła niedomykalność charakteryzują się odmiennym mechanizmem oraz zmianami hemodynamicznymi.

Ostra niedomykalność mitralna

Istotą ostrej niedomykalności mitralnej jest nagła, duża fala zwrotna do lewego przedsionka. Zmniejsza się wyrzut krwi do aorty, zwiększa objętość rozkurczowa lewej komory, a objętość końcowoskurczowa może się zmniejszyć.

Przyczyny ostrej niedomykalności mitralnej (tab. 1)

Dysfunkcja mięśnia brodawkowatego występuje w przebiegu choroby niedokrwiennej serca, natomiast w wyniku zawału lub urazu może dojść do pęknięcia mięśnia brodawkowatego. Płatek mitralny przemieszcza się wtedy w czasie skurczu komory do lewego przedsionka.

Inną przyczyną ostrej niedomykalności może być perforacja płatka lub zerwanie struny ścięgnistej w zapaleniu wsierdzia bądź w wyniku urazu. Ostrą niedomykalność mitralną może powodować również ropień okołozastawkowy lub przerwanie szwu chirurgicznego mocującego protezę zastawki (np. w przebiegu infekcyjnego zapalenia wsierdzia).