Wstęp

Badanie przedmiotowe jest integralną częścią badania lekarskiego. Przeprowadzając badanie przedmiotowe, lekarz posługuje się zmysłami: przede wszystkim wzrokiem, dotykiem i słuchem, a w rzadkich przypadkach również powonieniem.

W dobie technicyzacji medycyny dysponującej wieloma skomplikowanymi metodami diagnostycznymi znaczenie badania przedmiotowego wcale się nie zmniejszyło. Stwarza ono możliwość bezpośredniego kontaktu z pacjentem, którego nie jest w stanie zastąpić najdoskonalsza nawet aparatura. Bywa, że lekarze zafascynowani nowoczesną techniką diagnostyczną lekceważą znaczenie badania przedmiotowego. Z reguły prowadzi to do zlecania nadmiaru badań dodatkowych, co nie tylko zwiększa koszty, ale niepotrzebnie wydłuża proces diagnostyczny i może narażać zdrowie pacjenta (np. w wyniku działania promieniowania jonizującego). Tymczasem dobrze przeprowadzone, dokładne badanie przedmiotowe może bardzo szybko naprowadzić na właściwe rozpoznanie.

PODSTAWOWE ZASADY BADANIA PRZEDMIOTOWEGO

Badanie należy przeprowadzać w warunkach nienaruszających poczucia intymności. Odpowiednie oświetlenie (najlepiej dzienne) pozwoli uniknąć przeoczenia pewnych patologii (np. sinicy). Badaniu należy poddać całego pacjenta, a nie tylko wskazane przez niego części ciała. Do podstawowych metod badania przedmiotowego układu krążenia, podobnie jak innych układów, zalicza się:

• oglądanie
• obmacywanie
• opukiwanie
• osłuchiwanie.

Aspekty badania przedmiotowego ważne w ocenIE układu krążenia

Sinica

Sinica to niebieskawe zabarwienie skóry (nos, uszy, powieki, łożysko paznokci) i błon śluzowych (wargi, język). Warunkiem wystąpienia sinicy jest zwiększenie stężenia odtlenowanej hemoglobiny we krwi (do co najmniej 5 g/dl – w warunkach prawidłowych <3,3 g/dl). Należy podkreślić, że czynnikiem determinującym powstanie sinicy jest bezwzględna ilość hemoglobiny odtlenowanej, dlatego u chorego z niedokrwistością sinica może pojawić się późno (lub nie wystąpić wcale, jeśli całkowita ilość hemoglobiny będzie bardzo niska), w czerwienicy ujawnia się natomiast stosunkowo szybko. Sinica dzieli się na centralną i obwodową.

Sinica centralna

Sinica centralna jest wywołana niedostatecznym utlenowaniem krwi w wyniku:

• zaburzeń wentylacji i dyfuzji w płucach (np. w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc, niedodmie, pylicy). Sinicy towarzyszy wówczas duszność. Zmiany nasilają się pod wpływem kaszlu i wysiłku
• przecieków żylno-tętniczych u osób z wrodzoną wadą serca. Stwarzają one warunki do mieszania się krwi odtlenowanej (żylnej) z krwią utlenowaną (tętniczą). W niektórych wadach sinica występuje stale (np. w tetralogii Fallota), w innych (np. ubytku przegrody międzyprzedsionkowej, ubytku przegrody międzykomorowej, przetrwałym przewodzie tętniczym) pojawia się dopiero, gdy wzrastające ciśnienie w krążeniu płucnym doprowadza do odwrócenia kierunku przecieku z lewo-prawego (tętniczo-żylnego) na prawo-lewy (żylno-tętniczy). Stan, w którym doszło do odwrócenia przecieku, nazywa się zespołem Eisenmengera.

Sinica obwodowa

Sinica obwodowa pojawia się w następstwie nadmiernego odtlenowania krwi w tkankach. Zjawisko takie zachodzi w wyniku zwolnienia odpływu krwi żylnej z tkanek obwodowych. Przyczyną może być niewydolność serca lub miejscowe utrudnienie krążenia żylne...