Wstęp

W 1908 r. Leo Buerger opublikował szczegółowy opis patologicznych zmian zapalnych z towarzyszącą zakrzepicą w żyłach i tętnicach 11 amputowanych kończyn, mocno podkreślając kliniczną i patologiczną odmienność choroby od miażdżycy zarostowej tętnic. Chorobę nazwał zakrzepowo-zarostowym zapaleniem naczyń (TAO – thromboangiitis obliterans).

Do dziś stosunkowo rzadko występująca choroba Buergera często jest mylona z niedokrwieniem kończyn będącym powikłaniem cukrzycy, miażdżycy małych naczyń czy zatorowości obwodowej. Właściwe rozpoznanie jest bardzo ważne. W większości przypadków schorzenie prowadzi do amputacji, wyniszczenia (w tym psychicznego) z powodu bólu, a w końcu do kalectwa i niemożności funkcjonowania w społeczeństwie. Chorobę rozpoznaje się u osób przed 45 r.ż., głównie mężczyzn uzależnionych od tytoniu. U jej podłoża leżą zmiany zapalne tętnic i żył prowadzące do powstawania zakrzepów, a w konsekwencji niedokrwienia i martwicy dystalnych części kończyn. Warunkiem dobrych wyników leczenia choroby Buergera jest całkowite zaprzestanie używania tytoniu i preparatów zawierających nikotynę (także tych wykorzystywanych w leczeniu uzależnienia).

Prowadzenie chorych z chorobą Buergera wymaga zaangażowania lekarzy różnych specjalności: angiologów, chirurgów naczyniowych, rehabilitantów, anestezjologów (walka w bólem), psychologów i psychoterapeutów (walka z nałogiem).

Definicja

Choroba Buergera jest postacią zapalenia naczyń krwionośnych obejmującego tętnice i żyły kończyn dolnych, rzadziej górnych, i powodującego ich niedrożność. Najczęściej obejmuje małe i średnie tętnice. Zapalenie prowadzi do uszkodzenia błony sprężystej wewnętrznej. Odcinki zmienione chorobowo przedzielone są odcinkami całkowicie zdrowymi. Naczynia w ostrej fazie choroby zostają zamknięte przez zakrzepy wyróżniające się dużym nagromadzeniem elementów morfotycznych krwi.

Choroba różni się od innego typu zapaleń naczyń tym, że proces zapalny jest najbardziej nasilony wewnątrz tych właśnie zakrzepów wewnątrznaczyniowych, a dużo mniej w ścianie naczynia. Poza tym w przeciwieństwie do innych zapaleń naczyń, markery procesu zapalnego (np. OB, CRP, przeciwciała przeciwjądrowe, czynnik reumatoidalny czy białka układu dopełniacza) pozostają w normie.

Epidemiologia

Częstość występowania

Częstość występowania choroby Buergera jest trudna do ustalenia. Największy odsetek w grupie osób leczonych z powodu niedokrwienia kończyn rozpoznawany jest w krajach Bliskiego, Środkowego i Dalekiego Wschodu, np. w Izraelu sięga 80%. Migracje lud...