Definicja

Kardiomiopatia przerostowa (HCM – hypertrophic cardiomyopathy) charakteryzuje się przerostem mięśnia sercowego, najczęściej z asymetrycznym pogrubieniem przegrody międzykomorowej, oraz prawidłową lub zmniejszoną jamą lewej komory (LV – left ventricle). Funkcja skurczowa lewej komory jest zwykle prawidłowa. Podobny obraz fenotypowy obserwuje się też u pacjentów z takimi chorobami dziedzicznymi jak zespół Noonan, LEOPARD czy ataksja Friedreicha.

Przerost mięśnia sercowego spowodowany zwiększonym obciążeniem hemodynamicznym w następstwie nadciśnienia tętniczego, wad serca lub wyczynowego uprawiania sportu wyklucza rozpoznanie kardiomiopatii przerostowej.

Epidemiologia

Częstość kardiomiopatii przerostowej szacuje się na 1 na 500 osób. Najczęściej (w ok. 60%) choroba występuje rodzinnie. Śmiertelność roczna wynosi dziś 1-2%. Wcześniejsze analizy przebiegu choroby w grupach referencyjnych wskazywały na wyższą śmiertelność (4-6%), w ostatnim dwudziestoleciu uległa ona zmniejszeniu. Na poprawę przeżycia ma wpływ przede wszystkim poprawa wykrywalności choroby, m.in. w następstwie badań członków rodzin pacjentów z HCM, oraz możliwość wdrożenia skutecznej terapii zapobiegającej nagłym zgonom sercowym – implantacji kardiowertera-defibrylatora (ICD).

Etiologia

HCM jest najczęstszą genetyczną chorobą serca i naczyń. Powodują ją przede wszystkim mutacje genów kodujących białka sarkomeru, najczęściej łańcucha ciężkiego β-miozyny sercowej (u ok. 30% rodzin z HCM), mutacje genu białka C wiążącego miozynę (u kolejnych 30%) oraz mutacje genu troponiny T (u ok. 15%). Rzadziej przyczyną choroby okazują się mutacje genu α-tropomiozyny, troponiny I, troponiny C, sercowej aktyny α, łańcuchów lekkich miozyny (istotnego i regulującego) czy tityny. Opisano ponad 400 patogennych mutacji genowych w HCM. Białka sarkomeru mające udokumentowany związek z wystąpieniem HCM, wymieniono w tabeli 1.

Poza mutacjami genów kodujących białka kurczliwe i podporowe sarkomeru wykryto też wiele patogennych mutacji innych genów, w tym:

• genu PRKAG2 kodującego podjednostkę γ2 kinazy AMP (przerost mięśnia sercowego z zespołem WPW i spichrzaniem glikogenu w mięśniu sercowym)
• genu kodującego α-galaktozydazę A, której niedobór jest odpowiedzialny za zespół Andersona-Fabry’ego ze spichrzaniem ceramidów w śródbłonku tętnic i w wielu tkankach
• genu LAMP2 (odpowiedzialne za chorobę Danona ze spichrzaniem glikogenu w mięśniu sercowym i mięśniach szkieletowych).

Obraz histologiczny

Klasyczną (sarkomerową) postać kardiomiopatii przerostowej cechuje nieregularne ułożenie powiększonych kardiomiocytów (disarray), które charakteryzują się hiperchromatynowymi jądrami i wykazują tendencję do okalania ognisk włóknienia mięśnia serco...