Wstęp

Symptomatologia uszkodzeń mózgu (zwłaszcza przebiegających ostro) w większym stopniu zależy od ich rozległości i zajęcia konkretnych struktur mózgowych niż od etiologii. Zasadniczo wyróżniamy dwa rodzaje objawów:

• ogniskowe objawy neurologiczne, które są wynikiem uszkodzenia konkretnych struktur (np. niedowład połowiczy, afazja, niedowidzenie połowicze)
• objawy bez ścisłej reprezentacji strukturalnej w mózgowiu (zaburzenia świadomości, drgawki uogólnione).
  
  

Bardzo podobne objawy kliniczne mogą wystąpić w przebiegu udaru mózgu lub jego zapalenia, urazu czy też w przypadku guza mózgu.

Wzajemne relacje między układem nerwowym i układem krążenia są często podobne bez względu na pierwotną etiologię uszkodzenia mózgu. Czynnością układu krążenia zawiadują układ współczulny i przywspółczulny, których nadrzędne struktury znajdują się w ośrodkowym układzie nerwowym. Uszkodzenia mózgu bez względu na przyczynę zaburzają równowagę przywspółczulno-współczulną. Już sam wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego zwiększa ciśnienie tętnicze i powoduje bradykardię (odruch Cushinga).

Układ krążenia w udarze i TIA

Rozróżnienie między udarem i przemijającym niedokrwieniem mózgu (TIA – transient ischemic attack) ma charakter arbitralny. Jeśli ogniskowe objawy neurologiczne ustępują w ciągu 24 h, rozpoznaje się TIA, jeśli utrzymują się dłużej – udar mózgu.

Wprowadzenie nowoczesnych technik obrazowania (np. rezonansu magnetycznego) nie zmieniło kryteriów różnicujących udar i TIA, choć pozwalają one na obrazowanie ogniska naczyniopochodnego w mózgu. Udar mózgu pozostaje rozpoznaniem klinicznym. W wielu badaniach wykazano, że udar mózgu zwiększa ryzyko zawału mięśnia sercowego (zarówno wczesne, jak i odległe). Ponadto, powikłania ze strony układu krążenia w ostrym udarze istotnie pogarszają rokowanie (zwiększają śmiertelność niewiązaną z udarem i pogarszają sprawność chorych). Dotyczy to w szczególności pacjentów z krwotokami mózgowymi.

Nieprawidłowości w obrazie EKG w przebiegu udaru