Wstęp

Echokardiografia jest nieinwazyjnym badaniem obrazowym umożliwiającym uwidocznienie struktur serca techniką ultrasonograficzną. Ultradźwięki są emitowane przez głowicę aparatu, a obraz echokardiograficzny powstaje na podstawie powracających do głowicy ultradźwięków odbitych od tkanki. Wykorzystanie akustycznego zjawiska Dopplera umożliwia ocenę prędkości ruchu krwi lub tkanek. Ruch struktur serca został po raz pierwszy zarejestrowany w 1954 r. W latach 60. udoskonalono aparaty ultrasonograficzne oraz przeprowadzono badania wykazujące użyteczność metody ultradźwiękowej w rozpoznawaniu chorób serca. Rozpoczęła się trwająca do dziś era nieprzerwanego rozwoju echokardiografii. Badanie echokardiograficzne nie tylko pozwala zobaczyć, jak wygląda serce. To przede wszystkim podstawowe narzędzie diagnostyki kardiologicznej, umożliwiające ocenę funkcji hemodynamicznej serca. Zrozumienie działania serca jako całości pozwala na prawidłową interpretację wyniku badania echokardiograficznego i wyciągnięcie odpowiednich wniosków.

fizyczne podstawy badania. Tryby obrazowania i techniki echokardiograficzne

W aparacie echokardiograficznym fale ultradźwiękowe o częstotliwości 1,5-10 MHz są wysyłane przez głowicę aparatu zawierającą elementy piezoelektryczne, które przekształcają energię elektryczną w ultradźwięki. Powracające do głowicy odbite od tkanek ultradźwięki są przetwarzane tak, by na ekranie aparatu powstał obraz badanej struktury. Im wyższa częstotliwość fali, tym większa rozdzielczość obrazu, lecz jednocześnie zmniejszona głębokość zasięgu. W klasycznym badaniu echokardiograficznym przezklatkowym (TTE – transthoracic echocardiography) u osób dorosłych stosuje się częstotliwość fali 2-5 MHz, co pozwala na odpowiednią jakość obrazowania przy zasięgu około 30 cm. Wprowadzenie techniki drugiej harmonicznej, u której podstaw leży zwielokrotnienie odbitego sygnału o tej samej częstotliwości, przyniosło poprawę rozdzielczości obrazu.

Powszechnie wykorzystywane są dwa sposoby obrazowania struktur serca. Jednowymiarowy obraz M-mode powstaje przy przecięciu serca wąskim strumieniem ultradźwięków. Na ekranie uzyskuje się wykres ruchu struktur serca z amplitudą w skali centymetrowej na osi czasu. Obrazowanie dwuwymiarowe (czyli 2D) jest wynikiem generowanego przez głowicę szybkiego przemieszczania wiązki ultradźwięków w jednej płaszczyźnie w zakresie kąta około 60°. Na ekranie uzyskuje się obraz poruszających się w czasie realnym struktur serca położonych w wybranej płaszczyźnie. Amplituda sygnału ultradźwiękowego, która zależy od jakości tkanki odbijającej, wyrażona jest jasnością plamki w skali szarości – od białej (przy silnych echach odbitych od twardych struktur) do czarnej (przy braku ech).