Wstęp

Co roku na świecie przeprowadza się ok. 100 mln operacji chirurgicznych u dorosłych, z czego przeważającą większość stanowią zabiegi pozasercowe. Poważne powikłania krążeniowe, takie jak zawał mięśnia sercowego, zatrzymanie krążenia lub zgon z przyczyn sercowo-naczyniowych, występują w ciągu roku u ok. miliona operowanych pacjentów. Wydłużają one hospitalizację średnio o jedenaście dni, mogą być przyczyną inwalidztwa i poważnie zwiększają koszty leczenia szpitalnego oraz pozaszpitalnej opieki zdrowotnej.

Najwięcej powikłań obserwuje się w pierwszych trzech dobach po operacji. Przebycie zawału mięśnia sercowego w okresie okołooperacyjnym zwiększa śmiertelność wewnątrzszpitalną do 15-25%, natomiast ryzyko powtórnego zawału i zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych w ciągu 6 miesięcy wynosi w tej grupie 18%. Śmiertelność wewnątrzszpitalna w grupie pacjentów, u których po operacji doszło do zatrzymania krążenia i wykonano skuteczną resuscytację krążeniową, sięga 65%.

Informacje podstawowe

Cele konsultacji kardiologicznej

Lekarz, który kieruje chorego przygotowywanego do operacji na konsultację do kardiologa, często zadaje pytanie, czy pacjent ten może być poddany leczeniu zabiegowemu. Odpowiedź przecząca, czyli dyskwalifikacja z zabiegu, może w tym przypadku oznaczać utratę zdrowia lub śmierć. Z tego względu pytanie to powinno być sformułowane następująco:

• jakie jest u tego chorego ryzyko powikłań okołooperacyjnych?
• czy istnieją możliwości zmniejszenia lub wyeliminowania tego ryzyka?

Konsultacja przed operacją planową

Zdarza się, że ocena układu krążenia dokonywana w czasie konsultacji kardiologicznej u chorego przygotowywanego do zabiegu niekardiochirurgicznego jest pierwszą w życiu tego pacjenta.

W niektórych grupach, np. u osób >50 r.ż. z czynnikami ryzyka miażdżycy (palenie tytoniu, cukrzyca, zaburzenia lipidowe, nadciśnienie tętnicze, otyłość i in.), konsultant powinien rozważyć dodatkowe badania w celu wykrycia choroby układu sercowo-naczyniowego lub określenia jej zaawansowania. Bardziej szczegółowa diagnostyka może się wiązać z koniecznością hospitalizacji. Należy się także liczyć z odłożeniem planowanego zabiegu operacyjnego, jeśli korzystniejsze będzie wykonanie najpierw koronarografii i ewentualnie rewaskularyzacji. Wyniki badań diagnostycznych warto wykorzystać do ustalenia długoterminowego postępowania i leczenia.

Zadaniem konsultanta jest ustalenie optymalnego sposobu leczenia: akceptacja dotychczasowego modelu terapii lub jego korekta. W przypadku korekty wskazana jest, o ile pozwala na to czas, ponowna ocena kardiologiczna przed operacją.