Wstęp

Dzięki poprawie opieki zdrowotnej w krajach uprzemysłowionych w ostatnich dziesięcioleciach znacznie zmniejszyła się częstość zachorowań na gorączkę reumatyczną. Będąca najczęściej jej powikłaniem stenoza mitralna nadal jednak odpowiada za znaczną liczbę zachorowań i zgonów na całym świecie. Szacuje się, że w populacji europejskiej chorzy z izolowaną stenozą mitralną to 10% osób z nabytymi wadami serca.

Budowa aparatu zastawkowego

Aparat zastawkowy jest zbudowany z pierścienia mitralnego, dwóch płatków – przedniego i tylnego, dwóch mięśni brodawkowatych, strun ścięgnistych, mięśnia lewej komory oraz lewego przedsionka. Pierścień włóknisty o kształcie siodła oddziela mięsień lewego przedsionka od mięśnia lewej komory. Większość obwodu pierścienia stanowi przyczep dla płatka tylnego, mniejsza część dla płatka przedniego. Płatki zawieszone są na pierścieniu mitralnym, będącym pasmem włókien łącznotkankowych. Płatek przedni o kształcie półkolistym jest większy od płatka tylnego, przyczepia się do przednio-przyśrodkowej części pierścienia, a płatek tylny do części tylnej. Płatki łączą się ze sobą przy przyczepie do pierścienia za pomocą spoideł.

Budowa anatomiczna płatka tylnego umożliwia jego podział na 3 segmenty: przednio-boczny (P1), środkowy (P2) oraz tylno-przyśrodkowy (P3). Płatek przedni dzieli się umownie na trzy segmenty (A1, A2 i A3) (ryc. 1 a, b). Struny ścięgniste są rozpięte pomiędzy płatkami a mięśniami brodawkowatymi, przednio-bocznym i tylno-przyśrodkowym. Wyróżnia się struny pierwszorzędowe – przyczepiające się do wolnego brzegu płatków, drugorzędowe – przyczepiające się do ich powierzchni komorowej, oraz trzeciorzędowe – odchodzące zazwyczaj od dwu poprzednich.

Czynność zastawki mitralnej

Prawidłowa funkcja zastawki mitralnej zależy od wszystkich składowych aparatu zastawkowego, ale też od czynności przedsionka i ściany lewej komory. We wczesnej fazie rozkurczu po obniżeniu ciśnienia w lewej komorze rozwierają się płatki i krew przemieszcza się z lewego przedsionka przez otwarte ujście mitralne. W końcowej fazie rozkurczu skurcz przedsionka powoduje dodatkowy napływ krwi do lewej komory. W czasie skurczu izowolumetrycznego płatki stykają się ze sobą, zamykając ujście. Grubsza obwodowa część płatków umożliwia ich kontakt na długości 4 mm (tzw. strefa koaptacji), dzięki czemu zamknięcie ujścia jest szczelne. Podczas fazy skurczowej koniuszek lewej komory zbliża się do pierścienia mitralnego, co wraz ze zmniejszeniem jego obwodu przyczynia się do zamknięcia ujścia.