Wstęp

„Wyjątki to skarb!... Wyjątki są jak chropowate fundamenty wznoszonego budynku”. Takie słowa, ilustrujące znaczenie wyjątków od znanych reguł dla rozwoju genetyki, padły na uniwersytecie w Cambridge 23 października 1908 r. w czasie wykładu inauguracyjnego sir Williama Batesona. I mimo że od tego czasu upłynęło ponad sto lat, zdanie to – jak pokazuje choćby historia badań nad dziedzicznymi mechanizmami leżącymi u podstaw chorób układu krążenia (jak np. rodzinne formy kardiomiopatii lub dziedziczne postacie zaburzeń rytmu serca) – pozostaje aktualne. Z każdym dniem lista chorób uznawanych za idiopatyczne staje się coraz krótsza – to określenie zastępują mutacje określonego genu.

Większość pacjentów z chorobą niedokrwienną serca lub umiarkowaną hipercholesterolemią nie cierpi jednak na choroby monogenowe, nawet mimo udowodnionej predyspozycji genetycznej. Tej predyspozycji (podatności) genetycznej nie należy bowiem utożsamiać z ujętym w ścisłe ramy praw Mendla dziedziczeniem określonych mutacji pojedynczych genów. W odróżnieniu od cech mendlowskich (chorób monogenowych) do pełnego ujawnienia się złożonych cech fenotypowych, jakimi bez wątpienia są choroby układu krążenia, prowadzi dopiero łączne działanie licznych i nie do końca poznanych czynników genetycznych i środowiskowych. Ta złożona wieloczynnikowa (w tym i wielogenowa) natura i wewnętrzna niejednorodność tych cech fenotypowych poważnie utrudniają identyfikację rzeczywistych genów chorobotwórczych.

Kardiomiopatie

Zgodnie z definicją Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego z 2008 r. kardiomiopatie to choroby mięśnia sercowego, których istotą jest jego nieprawidłowa budowa lub czynność i których przyczyną nie jest choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze, wada zastawkowa ani wrodzona wada serca.

Kardiomiopatia przerostowa

Kardiomiopatię przerostową (hypertrophic cardiomyopathy – HCM) rozpoznaje się na podstawie przerostu mięśnia sercowego przy nieobecności:

• obciążeń hemodynamicznych (w przebiegu nadciśnienia tętniczego lub wady zastawkowej) mogących tłumaczyć stopień tego przerostu
• chorób układowych (takich jak skrobiawica lub glikogenozy).
  
  

Choroba występuje w populacji ogólnej z częstością 1:500. W >90% przypadków ma charakter rodzinny.

Kardiomiopatia rozstrzeniowa

Kardiomiopatia rozstrzeniowa (dilated cardiomyopathy – DCM) rozpoznawana jest na podstawie rozstrzeni i dysfunkcji skurczowej lewej komory przy nieobecności nieprawidłowych obciążeń hemodynamicznych lub choroby niedokrwiennej serca, mogących upośl...