Wstęp

Niewydolność serca to zespół objawów klinicznych wywołanych upośledzeniem funkcji wyrzutowej bądź napełniania komór serca. Jej kluczowymi objawami są duszność i zmęczenie spowodowane początkowo wysiłkiem, a w zaawansowanym stadium występujące w spoczynku. Niewydolność serca z zachowaną frakcją wyrzutową (HFPEF – heart failure with preserved ejection fraction) stanowi >50% wszystkich przypadków niewydolności serca. Rozpoznanie wymaga spełnienia trzech kryteriów:

• występowania podmiotowych i przedmiotowych objawów niewydolności serca
• potwierdzenia prawidłowej lub jedynie nieznacznie upośledzonej funkcji skurczowej lewej komory
• udokumentowania dysfunkcji rozkurczowej lewej komory.
  
  

Ostatnio publikowane dane wskazują na podobnie niekorzystne rokowanie w obu postaciach niewydolności serca.

Definicje

Mimo że rozróżnienie postaci z obniżoną i z zachowaną frakcją wyrzutową jest bardzo trudne, podział ma duże znaczenie praktyczne.

Dysfunkcja rozkurczowa

Zgodnie z opracowanymi już w 1998 r. zaleceniami European Society of Cardiology (ESC), dysfunkcję rozkurczową rozpoznaje się na podstawie:

• zwolnionej relaksacji

lub

• zwiększonej sztywności

lub

• podwyższonego ciśnienia napełniania lewej komory.
  
  

Zmiany te można stwierdzić:

• u pacjentów z niewydolnością serca z obniżoną frakcją wyrzutową
• u pacjentów z izolowaną niewydolnością serca z zachowaną frakcją wyrzutową
• u osób bez objawów niewydolności serca.
  
  

Pewne dane wskazują, że u pacjentów z dysfunkcją rozkurczową występuje niewielkie upośledzenie kurczliwości mięśnia lewej komory, niewywołujące jeszcze istotnego obniżenia frakcji wyrzutowej, a które można wykazać czułymi technikami, np. echokardiograficznymi. We wczesnym stadium za upośledzenie funkcji skurczowej odpowiadają głównie zaburzenia skracania włókien podłużnych, wyrównywane przez wzmożoną kurczliwość w osi krótkiej lewej komory (włókna okrężne).

Kryteria rozpoznania niewydolności serca z zachowaną frakcją wyrzutową

Opublikowane w 2008 r. zalecenia ESC wymieniają trzy kryteria konieczne do rozpoznania niewydolności serca z zachowaną frakcją wyrzutową:

• objawy niewydolności serca
• zachowana funkcja skurczowa lewej komory
• zaburzenia relaksacji bądź podatności lewej komory (tab. 1).

Epidemiologia

Dysfunkcja rozkurczowa

Najbardziej zaawansowane stadia dysfunkcji rozkurczowej (związane z kompensacyjnym zwiększeniem ciśnienia napełniania lewej komory pseudonormalizacja i restrykcja napływu mitralnego) najczęściej występują u pacjentów ze znaczną dysfunkcją skurczow...