Wstęp

Wypadanie płatka zastawki mitralnej wciąż jest przedmiotem wielu badań naukowych. Istnienie tej anomalii już dawno podejrzewano na podstawie zjawisk osłuchowych, ale dopiero nowoczesne techniki obrazowe, jak angiografia i echokardiografia, doprowadziły do wyodrębnienia tej jednostki chorobowej. W 1963 r. Barlow uwidocznił wypadanie płatka mitralnego w obrazie angiokardiograficznym i przez wiele lat chorobę nazywano zespołem Barlowa. Dziś, ponad 40 lat od pierwszego rozpoznania, nadal wiele jest kontrowersji. Wciąż nie do końca wyjaśniono przyczynę choroby ani powiązanie mechanizmów patofizjologicznych z objawami klinicznymi. Kryteria diagnostyczne zmieniały się kilkakrotnie, więc dane z piśmiennictwa są nieprecyzyjne i często oparte na wątpliwych przesłankach, co przyczynia się do wielu nieporozumień i mitów. Wiarygodne doniesienia z ostatnich lat pozwalają jednak na wyodrębnienie chorych obciążonych największych ryzykiem powikłań sercowo–naczyniowych, czyli grupy wymagającej największej uwagi.

Definicja

Wypadanie płatka zastawki mitralnej (MVP – mitral valve prolapse) to zjawisko wpuklania się w czasie skurczu komory jednego lub obu płatków zastawki w kierunku lewego przedsionka. Towarzyszy mu najczęściej pogrubienie i wydłużenie płatków, wskazujące na zwyrodnienie śluzakowate (ryc. 1.).

Przez „zespół wypadania płatka zastawki mitralnej” (MVPS – mitral valve prolapse syndrome, zwany także zespołem wiotkiej zastawki) najczęściej rozumie się powiązanie wypadania płatka zastawki mitralnej z różnymi objawami klinicznymi.

Epidemiologia

Wypadanie płatka zastawki mitralnej rozpoznaje się obecnie echokardiograficznie. W pierwszych 30 latach od opisania wypadania płatka mitralnego patologię tę rozpoznawano zbyt często (przyczyną były nieprecyzyjne kryteria diagnostyczne). Dziś uważa się, że wypadanie płatka zastawki mitralnej występuje u około 2-3% osób w populacji ogólnej, z jednakową częstością u obu płci. U dzieci jest znacznie rzadsze.

U większości osób z rozpoznanym wypadaniem płatka zastawki mitralnej ryzyko powikłań jest niewielkie, są jednak pewne grupy chorych, w których częstość powikłań i śmiertelność jest większa.

Patofizjologia

Mechanizm

Pierwotne samoistne wypadanie płatka zastawki mitralnej związane jest z uszkodzeniem samych płatków zastawki. W ich tkance łącznej odkładają się mukopolisacharydy, co powoduje fragmentację włókien kolagenu, wydłużenie płatków i strun ścięgnistych. Zmiany takie nazywane są zwyrodnieniem śluzakowatym. Nieprawidłowa budowa płatków często powoduje ich niepełną koaptację i różnego stopnia niedomykalność zastawki.