Wstęp

Zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego (A-V) są jedną z istotniejszych przyczyn zwolnienia czynności serca (do asystolii włącznie). Nieprawidłowości przewodzenia impulsów elektrycznych mogą występować na różnych poziomach układu bodźcoprzewodzącego, niemniej około 70% z nich dotyczy obszaru węzła przedsionkowo-komorowego i znajdujących się poniżej struktur – odnóg pęczka Hisa.

Zaburzenia przewodzenia w tym obszarze anatomicznym dzieli się na:

• zaburzenia przewodzenia w obrębie węzła przedsionkowo-komorowego (bloki przedsionkowo-komorowe)
• zaburzenia przewodzenia w obrębie włókien układu bodźcoprzewodzącego mięśnia sercowego (bloki odnóg pęczka Hisa, zaburzenia przewodzenia śródkomorowego).
  
  

Najczęstszą przyczyną zaburzeń przewodzenia w obrębie węzła przedsionkowo-komorowego jest jego organiczne uszkodzenie w wyniku niedokrwienia, odczynu zapalnego lub procesu zwyrodnieniowego prowadzącego do zwłóknienia. Nadmierna aktywność parasympatyczna oraz wpływ leków hamujących lub spowalniających potencjały czynnościowe komórek węzła przedsionkowo-komorowego prowadzą z kolei do czynnościowego upośledzenia przewodzenia impulsów elektrycznych. Spotyka się też wrodzone zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego. Stosunkowo rzadko do uszkodzenia węzła i pęczka Hisa dochodzi natomiast w trakcie zabiegów kardiochirurgicznych, głównie zamykania ubytków przegrody międzyprzedsionkowej i międzykomorowej.

Upośledzenie przewodzenia impulsów w węźle przedsionkowo-komorowym może mieć różne nasilenie: od spowolnienia szybkości przesyłania impulsów elektrycznych (blok I°) aż po całkowite przerwanie przewodzenia (blok III°, czyli całkowity), mogące w skrajnych przypadkach prowadzić do zatrzymania pracy komór (asystolii).

Nieodwracalne zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego przebiegające z napadami utrat przytomności (MAS – zespół Morgagniego-Adamsa-Stokesa) bezwzględnie wymagają wszczepienia stymulatorem serca na stałe (zalecenie Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego klasy IC). Bloki przedsionkowo-komorowe II° z wolną czynnością serca oraz bloki przedsionkowo-komorowe III° (w tym bezobjawowe) również są wskazaniem do (czasowej lub stałej) sztucznej stymulacji serca.

Definicje

Zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego można zdefiniować jako patologię w obrębie szlaku przewodzenia impulsów elektrycznych między przedsionkami a komorami serca, do której dochodzi w wyniku organicznego lub czynnościowego jego uszkodzenia, prowadzącego do spowolnienia lub całkowitego przerwania przesyłu impulsów elektrycznych z węzła zatokowego do komór serca.