Wstęp

Mimo rozwoju wiedzy o etiologii i mechanizmach zapalenia mięśnia sercowego, jego przebieg oraz osobniczo zmienna reakcja na leczenie nadal zaskakuje lekarzy. Jeśli dodamy do tego dużą dynamikę, to w pełni wyłania się złożoność tego procesu chorobowego. Wieloprzyczynowy charakter schorzenia oraz jego wielopostaciowość kliniczna, od bezobjawowej przez postać arytmiczną, ostry zespół wieńcowy do ciężkiej niewydolności skurczowej serca sprawia, że leczenie tej choroby jest wielkim wyzwaniem dla kardiologów. Zapalenie mięśnia sercowego można podzielić na ostre oraz przewlekłe. W pierwszym przypadku wywiad i objawy ze strony układu krążenia pozwalają na postawienie rozpoznania klinicznego, w drugim przebieg choroby i wskaźniki laboratoryjne pozwalają jedynie podejrzewać przewlekły charakter schorzenia. Przewlekłe zmiany zapalne w mięśniu sercowym można potwierdzić za pomocą biopsji endomiokardialnej oraz diagnostyki immunohistologicznej wycinków mięśnia sercowego.

Definicja

Zapalenie mięśnia sercowego jest procesem zapalnym obejmującym mięsień sercowy. Sam naciek zapalny nie pozwala jednak rozpoznać toczącego się procesu zapalnego, jest on bowiem w zapaleniu mięśnia sercowego skutkiem, a nie przyczyną uszkodzenia komórek mięśnia sercowego (komórki zapalne mogą pojawiać się w mięśniu sercowym wskutek wielu chorób obejmujących mięsień sercowy, np. ostrego lub przewlekłego niedokrwienia).

Zapalenie mięśnia sercowego jest przede wszystkim rozpoznaniem morfologicznym, a jego dokładniejszą definicję można sformułować jako naciek zapalny w mięśniu sercowym z towarzyszącą martwicą komórek mięśnia sercowego (miocytolizą). Definicja ta pozwala na odróżnienie rzeczywistego procesu zapalnego od odczynowej reakcji immunologicznej (zapalnej), przebiegającej zwykle bez morfologicznych wykładników uszkodzenia komórek roboczych mięśnia sercowego.

Epidemiologia i naturalny przebieg choroby

Najogólniej czynniki odpowiedzialne za powstanie reakcji zapalnej w mięśniu sercowym dzieli się na dwie grupy: infekcyjne i nieinfekcyjne (tab. 1). Przebieg kliniczny obu postaci jest w większości przypadków skąpoobjawowy, z tego powodu rzeczywista częstość choroby jest trudna do określenia.

Zapalenie mięśnia sercowego jest najczęstszą przyczyną nagłej śmierci młodych osób. W grupie ryzyka znajdują się chorzy z obniżoną odpornością, pracujący w warunkach narażenia zawodowego, a także ze schorzeniami ogólnoustrojowymi, przede wszystkim cukrzycą i nadciśnieniem tętniczym.

Infekcyjne zapalenie mięśnia sercowego