Wstęp

W czasach ogromnego postępu wiedzy medycznej i szybkiego rozwoju techniki nie wolno zapominać o podstawie klasycznej sztuki lekarskiej – rzetelnym badaniu podmiotowym i przedmiotowym. Precyzyjnie przeprowadzony wywiad, szeroka wiedza na temat objawów chorób i umiejętność jej wykorzystania w połączeniu ze skrupulatnym badaniem przedmiotowym oraz wynikami badań dodatkowych są podstawą sukcesu diagnostyczno-terapeutycznego.

Przykry zapach z ust

Przykry zapach z ust (fetor ex ore, halitosis) to nieprzyjemna lub wręcz odpychająca woń z jamy ustnej, której konsekwencją jest często dyskomfort i zakłopotanie osoby cierpiącej na tę dolegliwość. Jest to stary problem, który trapił ludzkość od tysiącleci; zapiski na ten temat znajdujemy już w biblijnej księdze Hioba. Problem ten dotyczy w równym stopniu mężczyzn i kobiet.

Przyczyny

Etiologia przykrego zapachu z ust jest wieloczynnikowa (tab. 1). W ok. 90% przypadków przykry zapach pochodzi bezpośrednio z jamy ustnej. U pozostałych osób przyczyną są choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego, układu oddechowego, niektóre choroby układowe, zaburzenia metaboliczne, leki, nowotwory.

Flora bakteryjna

Przykra woń jest najczęściej wynikiem działania bakterii, które rozkładają substancje organiczne obecne w ślinie, złuszczonym nabłonku i zalegających resztkach pokarmowych. Główne produkty tej degradacji to lotne związki siarki (VSC – volatile sulphur compounds). Prawidłową florę jamy ustnej tworzą ziarniniaki i pałeczki Gram(+) i Gram(-). Uważa się, że za fetor z jamy ustnej odpowiadają najczęściej Gram(-) beztlenowce.

Autorem pierwszego medycznego opracowania naukowego na temat halitozy był Howe (1874 r.). Przełom w badaniach nad tym zagadnieniem nastąpił w 1934 r., kiedy Fair i Wells skonstruowali osmoskop, który pozwalał na półilościową ocenę intensywności odoru. W latach 70. ubiegłego wieku w badaniach zastosowano chromatografię gazową, co pozwoliło na zidentyfikowanie VSC będących główną przyczyną odoru. Te związki to siarkowodór (H₂S), metanetiol, czyli merkaptan metylu (CH₃SH) oraz siarczek dimetylu (CH₃SCH₃). Dziś do oceny obecności i stężenia lotnych związków siarki w wydychanym powietrzu służą halimetry. Do dyspozycji mamy także test BANA, oznaczający w ślinie aktywność enzymów świadczących o obecności bakterii produkujących lotne związki siarki.

Używki

Wśród innych przyczyn fetoru z ust wymienia się palenie lub żucie tytoniu, picie napojów alkoholowych i kawy. W tych przypadkach przyczyna halitozy jest zwykle łatwa do ustalenia.