Wstęp

Zaburzenia wchłaniania stanowią heterogenną grupę chorób charakteryzujących się nieprawidłowościami przyswajania substancji pokarmowych. Opisywane patologie dotyczą procesów wchłaniania (procesy śluzówkowe) i nie obejmują trawienia (w świetle przewodu pokarmowego) ani dystrybucji (transportu pozaśluzówkowego). Większość omawianych chorób powoduje rozwój objawów zespołu złego wchłaniania (jelitowych i pozajelitowych). Objawy jelitowe zwykle są spowodowane zaburzeniami wodno-elektrolitowymi, wynikającymi z obecności niewchłoniętych substratów (głównie cukrów) w świetle jelita. Duża część zaburzeń jest skąpoobjawowa.

W rozdziale omówiono izolowane zaburzenia wchłaniania składników odżywczych:

• węglowodanów
• białek
• tłuszczów
• substancji mineralnych
• aminokwasów
• soli kwasów żółciowych.

Definicja ogólna

Definicja ogólna wg Światowej Organizacji Gastroenterologicznej (WGO – World Gastroenterology Organisation) określa zaburzenia wchłaniania jako nieprawidłowy wychwyt i transport prawidłowo strawionych składników odżywczych, witamin i mikroelementów. Jako zaburzenia trawienia określa się upośledzenie procesu degradacji składników odżywczych (węglowodanów, białek, tłuszczów) do wchłanialnych produktów ich rozkładu (mono-, di- lub oligosacharydów, aminokwasów, oligopeptydów, kwasów tłuszczowych, monoglicerydów). Zaburzenia wchłaniania są bardzo często w nierozerwalny sposób związane z zaburzeniami trawienia. Dlatego zaproponowano trzeci termin – zaburzonej asymilacji (malassimilation), obejmujący kompleksowo całe zagadnienie. W praktyce, termin „zaburzenia wchłaniania” stosowany jest powszechnie do określania wszystkich wymienionych wyżej procesów.

Zaburzenia wchłaniania węglowodanów

Węglowodany są głównym źródłem energii w każdym okresie życia. W świetle przewodu pokarmowego są one trawione najpierw do oligosacharydów i disacharydów, a następnie do monosacharydów. Dla większości disacharydów końcowy etap tego procesu zachodzi w rąbku szczoteczkowym enterocytów, gdzie znajdują się enzymy trawiące disacharydy do wchłanialnych monosacharydów – glukozy i galaktozy. Do enzymów tych należą laktaza i izomaltaza. Dlatego tradycyjnie ich niedobory zalicza się do tej grupy chorób.

Niedobór laktazy

Klinicznie niedobór laktazy objawia się zespołem nietolerancji laktozy.

Definicja

Nietolerancja laktozy to zespół kliniczny, w którym po spożyciu produktów zawierających laktozę występuje co najmniej jeden z następujących objawów:

• ból brzucha
• biegunka
• nudności
• wzdęcia.