Wstęp

Wirusowe zapalenie żołądka i jelit to jedna z najczęstszych chorób na świecie. W krajach rozwijających się jest główną przyczyną zgonów małych dzieci, a w krajach rozwiniętych najczęstszą chorobą. Często nieprawidłowo jest nazywana grypą żołądkową, nie wywołuje jej bowiem wirus grypy.

Definicja

Wirusowe zapalenie żołądka i jelit jest zazwyczaj łagodnym zakażeniem powodującym samoograniczającą się wodnistą biegunkę z nudnościami, wymiotami, bólami brzucha i mierną gorączką. Może być przyczyną ciężkiego, zagrażającego życiu odwodnienia wymagającego nawodnienia dożylnego, zwłaszcza u małych dzieci i osób starszych.

Epidemiologia

Biegunki o etiologii wirusowej pod względem epidemiologicznym można podzielić na 3 grupy:

• zachorowania sporadyczne u niemowląt – spowodowane rotawirusami
• zachorowania epidemiczne – u osób pozostających w bliskim kontakcie z chorym, przenoszone z pokarmem i zwykle wywołane przez kalicywirusy
• sporadyczne ostre zachorowania u dorosłych – spowodowane przez kalicywirusy, rotawirusy, astrowirusy lub adenowirusy.

Częstość sporadycznych wirusowych zapaleń żołądka i jelit nie jest dokładnie znana. Często choroba przebiega łagodnie, a chorzy nie zgłaszają się do lekarza. Według Centers for Disease Control and Prevention rocznie w USA notuje się ponad 9 mln zatruć pokarmowych spowodowanych wirusami.

Zakażenia norowirusami

U dorosłych najczęstszą przyczyną są norowirusy. Choroba zwykle występuje między listopadem a kwietniem. Norowirusy są też częstą przyczyną zachorowań:

• personelu medycznego
• osób pracujących w dużych skupiskach ludności
• podróżnych
• osób z osłabioną odpornością.

Norowirusy, zwane uprzednio wirusami Norwalk, należą do rodziny kalicywirusów. Do tej grupy zaliczają się również wirus Sapporo i Saporo-like oraz wirus zapalenia wątroby typu E. Znane są 4 genotypy norowirusów: GI, GII, GIII i GIV. Do zakażenia dochodzi w wyniku kontaktu z:

• chorymi
• przedmiotami zanieczyszczonymi cząstkami wirusa (z wymiocin i fekaliów)
• zanieczyszczoną wirusem żywnością (w tym owocami morza)
• skażoną wodą (także z basenów kąpielowych).

Zakażenia rotawirusami

Rotawirusy są bezotoczkowymi wirusami RNA. Są najczęstszym czynnikiem etiologicznym biegunek szpitalnych u dzieci. Zakażenia rotawirusowe występują równie często w krajach rozwijających się i uprzemysłowionych. Mogą wystąpić też u dorosłych pozostających w bliskim kontakcie z chorym dzieckiem, jednak przebieg zakażenia u dorosłych jest zwykle łagodniejszy niż u dzieci.