Wprowadzenie

Badanie morfologii krwi obwodowej i tanie proste testy biochemiczne odgrywają istotną rolę w diagnostyce, ocenie progresji i monitorowaniu odpowiedzi na leczenie w chorobach wątroby. Celem tego rozdziału jest przedstawienie w ogólnym zarysie zasad interpretacji wyników podstawowych badań laboratoryjnych najczęściej wykonywanych u chorych z ostrymi i przewlekłymi schorzeniami tego narządu.

Morfologia krwi obwodowej

Przewlekłe choroby wątroby, zwłaszcza jej marskość, prowadzą do wielu zmian w podstawowych badaniach hematologicznych. Termin „niedokrwistość w przebiegu choroby wątroby” odnosi się najczęściej do niedokrwistości o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu w sytuacji, kiedy wykluczono krwawienie, dysfunkcję szpiku kostnego i niedobory żywieniowe jako potencjalne źródła nieodkrwistości. U jej podłoża leżą przede wszystkim hiperwolemia i skrócenie czasu przeżycia krwinek czerwonych związane z powiększeniem śledziony i zaburzeniami metabolizmu erytrocytów.

Krwinki czerwone

Krwinki czerwone mogą wykazywać cechy hipochromii i normocytozę, która może być jednak rezultatem obecności we krwi obwodowej dwóch subpopulacji czerwonych krwinek:

• mikrocytów powstających w konsekwencji przewlekłej utraty krwi
• makrocytów obserwowanych w wielu schorzeniach wątroby.
  
  

Dodatkowo pojawiać się mogą nietypowe erytrocyty. Zaliczamy do nich:

• erytrocyty tarczowate
• akantocyty
• grube makrocyty.

Płaskie makrocyty tarczowate (target cells)

Są to krwinki charakteryzujące się obniżoną aktywnością acylotransferazy lecytynowo-cholesterolowej (LCAT). Enzym ten odpowiada za przenoszenie reszty kwasu tłuszczowego z pozycji 2 lecytyny na cholesterol. W erytrocytach tarczowatych obserwuje się przeładowanie ich błony komórkowej przez cholesterol i lecytynę, ale nie wykazują one upośledzonej elastyczności błony komórkowej. Najczęściej występują w przewlekłej cholestazie.

Akantocyty (komórki Spurra, ryc. 1)

Na powierzchni mają charakterystyczne kolce. Takie zmiany są rezultatem zaburzeń elastyczności błony komórkowej w następstwie przewagi nieestryfikowanego cholesterolu nad fosfolipidami. Obecność akantocytów jest objawem zaawansowanego uszkodzenia wątroby i złym czynnikiem prognostycznym. Najczęściej stwierdza się je w alkoholowym uszkodzeniu wątroby.

Grube makrocyty (thick macrocytes)

Są to krwinki o średniej objętości (MCV) często przekraczającej 110 fl. Występują w alkoholowym uszkodzeniu wątroby i powstają najprawdopodobniej w rezultacie toksycznego działania etanolu na szpik kostny oraz niedoboru witaminy B₁₂ i kwasu foliowego.